Breudwd Welsh Prose 1300-1425
Cymraeg

Oxford Jesus College MS. 111 (The Red Book of Hergest) – page 94v

Ystoria Carolo Magno: Chronicl Turpin

94v

395

A  Thrannoeth yg·kylch aỽr echwyd
a chygreir y baỽp o·nadunt y uy+
net ac y dyuot y doeth aigolant at
Chyarlymaen ar uedỽl y uedydyaỽ.
Ac ual y gỽyl chyarlys yn eisted ar y bỽrd.
yn kinaỽu ac yn|y gylch ynteu ỻaỽer
o wyrda. a niueroed arnunt yn amry+
uael abit a gỽisgoed. Rei yn abit mar+
chogyon. Ereiỻ yn abit myneich duon
Ereiỻ yn abit canonnwyr. Gofyn a|o+
ruc y chyarlys ansaỽd pob rei o·nadunt
Y|rei a|wely di heb·y Chyarlys a|r gỽisgo+
ed crynyon amdanunt. eskyp ac effeire+
it an|dedyf ni ynt hỽy ac a uanagant
y|nninheu gorchymynneu an dedyf ac
a|n rydhaant oc an|pechodeu ac a rodant
ynn bendith yn harglỽyd. Ẏ rei a|wely
ditheu yn|y gỽisgoed duon racko my+
neich yỽ y rei hynny ac abadeu y eu ỻyỽ+
yaỽ ỽynteu. Ac ỽynteu ny orffỽyssant
yn gỽediaỽ arglỽydiaỽl dyỽolyaeth dros+
som ni yn wastat. Ẏ rei a|wely ditheu yn
yr abit wenn racko kanonwyr reolaỽ+
dyr yỽ y rei hynny y rei yssyd yn aruer
o vuched y seint. ac yn gỽediaỽ drossom
ninheu. ac yn kanu offerenneu a phly+
geineu ac oryeu drossom. Ac ar hynny
Aigolant a arganuu tri achenaỽc ar
dec noethon truein ar laỽr noeth heb na
bỽrd na ỻiein rac eu bronn. ac ychydic
gantunt o vỽyt a diaỽt. Ac ynteu a ofyn+
nỽys pa ryỽ dynyon oed y|rei hynny.
Kenedyl duỽ heb·y Chyarlys kenadeu an
harglỽyd ni iessu grist. y rei a borthỽn
ni beunyd tri ar dec onadunt yn enỽ yr
arglỽyd a|r deudec ebystyl oc an deuaỽt.
Ac atteb yna a|oruc aigolant. Ẏ rei yssyd
y|th gylch di heb ef drythyỻ ynt. a|dryth+
yỻỽch a|gaffant o vỽyt a|diaỽt a|diỻat
kanys ti biy wynt. Y|rei a|dywedy dith+
eu eu bot oỻ ar gystlỽn dy duỽ ac yn|ge+
nadeu idaỽ mal y kedyrnhey. paham y
maent hỽy yn varỽ o newyn a noythi a
gwaratwyd ac eu bỽrỽ ym·peỻ y ỽrthyt
ac y treythy yn|dybryt ỽynt. Maỽr a geỽ+
ilyd y duỽ a|wna y neb a|wassanaetho ual

396

hynny y weisson. Dy|dedyf di a|dywedut
y bot yn da. yd|ỽyt yn|dangos y bot yn|falst
a chymryt y|ganyat ac ymchoelut yn|sorre+
dic at y niuer e|hun ac ymỽrthot a|bedyd.
a|gorchymyn y Chyarlymaen dyuot tran+
noeth y vrỽydyr. A gỽedy dyallu o Chyar+
lymaen. panyỽ am yr achenogyon a|welei
yd ymỽrthodassei aigolant a bedyd. a|gauas
o achenogyon yn|y holl lu a wisgỽys yn hard
ac a|borthes yn enrydedus o vỽyt a diaỽt.
Ac ỽrth hynny y mae iaỽn medylyaỽ meint
cabyl y gristaỽn na wassanaetho yn ufyd ar
achenogyon crist. O achaỽs Chyarlymaen
a|golles y brenhin sarassin am dielwet y trae+
thassei achenogyon crist. Pa|beth dyd braỽt
a uyd y|r neb a|draetho yman yr achenogyon
yn dielỽ. Pa delỽ y gỽrandaỽant hỽy yr ar+
glỽydiaỽl lef yn|dywedut. kerdỽch y ỽrthyf
y|rei emeỻdigedic yn|y tan tra·gywyd. kanys
newyn a|vu arnaf ac ny rodassaỽch ym uỽ+
yt a|r ymliỽeu ereiỻ y am hynny. A bit hon+
neit panyỽ bychydic a dal dedyf duỽ na|e
ffyd y|myỽn cristaỽn o·ni|s cỽplaa o|e weith+
retoed mal y tysta yr yscruthyr a|dyweit.
Mal y mae marỽ y corf heb eneit. velly y
mae marỽ y ffyd heb weithredoed da yndi
e|hun. Ac odyna trannoeth y doethant
yn|aruaỽc o bop parth y|r ymlad a|dan amot
y dỽy dedyf. ac ysef oed riuedi llu Chyar+
lymaen pedeir|mil ar|dec ar|hugeint a chan
mil o varchogyon. a chan mil oed lu aigo+
lant. A phedeir bydin a|oruc y cristonogyon
a|r sarassinyeit a|orugant pump. A|r gyntaf
onadunt a|deuth y|r urỽydyr a|orchyuygỽyt
yn|diannot. Odyna y doeth eil bydin y sa+
rascinyeit. ac yn|diannot y gorchyfygỽyt.
Ac yn|y ỻe pan welas y|sarassinyeit collet y
rei eidunt. Ymgymysgu eu|teir bydin a|o+
rugant ac yn eu perued aigolant. A phan
welas y cristonogyon hynny eu damgyl+
chynu a|ỽnaethant o bop parth. O|r neiỻ
parth y doeth Ernald debelland a|e|lu. ac
o barth araỻ yr iarll estult a|e lu. O barth
araỻ Arastagnus urenhin a|e|lu. Ac eu go+
gylchynu a|oruc y tywyssogyon udunt
A|r tywyssaỽc ỻuoed o tu araỻ. a chanu eu