Breudwd Welsh Prose 1300-1425
Cymraeg

Oxford Jesus College MS. 111 (The Red Book of Hergest) – page 107r

Ystoria Carolo Magno: Rhamant Otfel

107r

444

Chyarlys vrenhin. a|pheth a vynny a|mi
Mi a|e|dywedaf yt heb·y clarel gỽaethii+
roed duỽ eiryoet dy eni. ac emeỻdyth
duỽ ar y rieni a|baryssant ytt dyuot
y|r byt rac meint yd|ỽyt yn|wastat yn po+
eni a henyỽ oc an|dedyf ni. ac yn eu gos+
tỽg ac yn eu dietyuedu. a hynny nyt a
heb y|dial arnat titheu. yr aỽrhonn ef a
rodir dy goron ac a|berthyno ỽrthi a|th
deyrnwialen y|r marchaỽc goreu a anet ei+
ryoet y fflỽri o|sulie ef beỻach a vyd bren+
hin yn freinc. Heb y bren·hin ba·gan
heb ef ỻawer Jaỽn a|dyỽedeist. a da y|th
dysgỽyt y ymserthu. Ẏ mae hagen etỽa
y tir a|r gwyr·da a|r meirch aruaỽc y meu
i. a hyt hynn mi a|deleis bymthec brenhin
ac a|e gostygeis o|m|kedernit. A mi a|adaỽ+
af y|ttitheu yn|diheu. ar uy ffyd nat a y ka+
deu hynn y ỽrthyf yny|darffo ym dala Gar+
si vrenhin a|gostỽg y|dinas a|e distryỽ. 
Ac yna y dywaỽt Clarel. Y kythreuleit
yssyd ynot a|beris ytt dyỽedut y geiryeu
hynny. a|ỻyna beth ny eỻy|di byth bellach
gormod hagen a|distryweist ohonunt
oc eu|kymeỻ y gret. Kanys neut ỻỽyt
dy benn di weithon. a|th uaryf. ac neur
daruu a|ỽnelych o da beỻach ny dechreuir
ryuel yrot vyth. ny thorrir taryan. a
chledyr dỽyuronn yssyd ytt weithon ual
y|dylyynt dy lad a hen badeỻ. A|chewilyd
maỽr a gymyrth y brenhin. a|ỻit am yr yma+
draỽd hỽnnỽ. ac edrych ar y freinc yn|y
gylch. ac erchi a|ỽnaeth y gaỽdin dỽyn
y arueu idaỽ yn ỻym. Ac yna y dywaỽt O+
tuel ỽrthaỽ. Arglỽyd heb ef ardymhera dy
lit a galỽ attat dy bỽyỻ yr uy|gharyat i
kanys derỽ ymi ymffydyaỽ ac|ef ar ym+
lad. A mi a|vynnaf ytt vyg|gỽarandaỽ.
Miui yssyd yn|dyỽedut na dyly Mahumet
y anrydedu ny chlyỽ ny wyl. ac os byỽ y kythre+
ul yn uffern y mae gyt a|r kythreuleit ere+
iỻ ac na thal y hoỻ nerth a|e aỻu tri wy
piledic. ac y dieuyl y gorchymynnaf ynneu
y corff hỽnnỽ. Ynteu yssyd yn dywedut
nat mỽy a|dal an cristonogaeth nynneu
nac yn|bedyd. ac myn y bedyd a|r gret a gy+

445

mereis ynheu onyt ti a|ganyatta ym
yr ymlad hỽnn. yn dragywydaỽl mi ny|th
garaf o|hynn aỻan. a minneu a|e kany+
attaf ytti heb y brenhin drỽy y vanec
honn yman. ac ystynnu y uanec idaỽ
a|phoet ef a|th nertho a|diodefỽys yrom
ni y boeni yn|y groc. Ac yna yr adnabu
clarel y hymadraỽd yn hyspys. ac y dyỽ+
aỽt yn|ỻidiaỽc ỽrthaỽ. Ha dỽyllỽr heb ef
paham yd|ymỽrthodut ti a mahumet ac
a|r ffyd a|r|dedyf lan y dylynt aruer o·honei
drỽy yr hỽnn y|daỽ a|e gwassanaetho y dal
am·danaỽ y|r ỻeỽenyd goruchaf y ỻe yd aỽn
ni oỻ. A|r neb a|e gỽassanaetho ef yn|da
y baradỽys yd|a heb neb arllud arnaỽ
nac amrysson. Ẏch duỽ chỽi hagen yr
hỽnn a|elỽch chỽi Jessu a|delir ac a|vyrir
yg|karchar megys ỻeidyr bradỽr. a|thi+
theu dy hun a|vyrir y myỽn sybỽll uffern
ỻe y byd y ỻadron yn|gorỽed. A gỽedy hyn+
ny ny byd ymwaret itt vyth. Dos y
gymryt dy arueu ar hynt a|mi a|th alỽ+
af yn|ỻeidyr ac yn ỽr a|dyly y lad. Minnev
a ymandiffynnaf ragot ti heb·yr Otuel.
A|r ffreinc gỽybodus yna a|arỽedassant
Otuel hyt y·dan oliwyden y wisgaỽ ym+
danaỽ. ac yn gyntaf Rolant a|wisgỽys
ymdanaỽ luruc deudyblic da. ac odyna
a|dodes am y benn helym alier vrenhin
y gỽr|a|ostygassei vabilon o|e ryuel. O+
liuer a|wisgỽys cỽrceus y gledyf ar
y glun. ac a|dodes taryan hard gadarn
am y vynỽgỽl. ac Estut o|lengres a
deuth a gỽayỽ ac ystondard leer vrenhin
idaỽ. da oed benn y gỽayỽ a|gloyỽ. a|r
paladyr oed brenn laỽrus. droỽn o vynyd
eidyr a|ỽisgỽys y ysparduneu am y dra+
et. a belisent a yttod yn dala y uarch. ac
a|rodes tri chussan idaỽ. Ac yna yd ys+
gynnỽys ynteu ar y uarch ac y dywaỽt
ỽrthi. Vnbennes uonhedic heb ef mi a
af yr aỽr·honn y|dial gwaet yr arglỽ+
yd. ac y|dyrchauel y gristonogaeth. ac
y geỽilydyaỽ a ỻygru y paganyeit an+
fydlaỽn. a|th garyat ti a|brynant hỽy
yn|drut Jaỽn. arglỽyd heb hitheu. duỽ