Breudwd Welsh Prose 1300-1425
Cymraeg

Oxford Jesus College MS. 111 (The Red Book of Hergest) – page 110r

Ystoria Carolo Magno: Rhamant Otfel

110r

456

A C yna y dywaỽt Garsi urenhin
ỽrth heraperant pagan oed hỽn+
nỽ tỽyỻỽr ny charei duỽ ef o|dim.
Annỽyl|uraỽt heb ef drỽc Jaỽn yd|ỽyf|i
a thrist am uy marỽneit a|ry ladaỽd Otu+
ami a|m ỻygeit yn|edrych arnaỽ yn eu
ỻad. a|mi a|vydaf varỽ o|lit a|dolur ony
chaffaf y grogi yn|uchel. Drỽc y mae
Chyarlymaen yn|y wneuthur a mi. kyn+
nal vyn tir a|m kyuoeth o|m|anuod. ac arỽ+
ein coron o·honaỽ heb vyg|kenyat. Ac
ony orfydaf ynneu hediỽ arnaỽ ef a|e aỻu
ny mynnaf vot dim yn ffreinc im yn|dra+
gyỽydaỽl o hynn aỻan. Arglỽyd heb+
yr herperant bygythya|ditheu ef yn|gỽ+
byl. weldy yman ef ger dy laỽ a|e niuer
yn|yn|kyỽarsagu yn|ormod ac yn|goruot
hay·ach arnam. Ac y mae arnam dirua+
ỽr ovyn rac Rolant y nei. mi a|ỽeleis he+
diỽ ar|dechreu y vrỽydyr y ỻe y|treỽis ef
Balant ar warthaf y helym yny aeth
y cledyf trỽydaỽ a|e hoỻ arueu a|e uarch
hyt y dayar. ac y bu arnaf ynneu y ovyn
ef yn gymeint ac y ffoeis o|r|hoỻ uaes rac+
daỽ. Ac yna y gelỽis y brenhin ar Beld+
nit o aqỽilant. ac yd|erchis idaỽ kymer
heb ef yny geffych gant o wyr tỽrc. a|gỽ+
archadỽ hỽy rac ffo yr vn onadunt. a|r
neb o·honunt a|ffoho par idaỽ na bo an+
rydedus na thref·tadaỽc yn agcret yn|y
oes. yna yd oed vaỽr y|son a|r|drydar gan
wyr a meirch ac yr|oed drymyon y|dyrno+
deu. a|r urỽydyr yn galet. Ac yna y kerdỽ+
ys Rolant ar|hyt y niuer y drychu y saras+
cinyeit. ac y wahanu y pleidyeu a dỽryn+
dal. Ac y|dalu hur drỽc Jaỽn y|r|neb a|e hae+
dei arnaỽ. ỻyna yr oedynt gỽyr beiuer
yn|trychu yn|da a|e cledyfeu ỻymyon. ~
a gỽyr yr ymỽrd. a|r almaen. a bỽrgỽin
a flandrys. a normandi a|r ffreinc.  sa+
rascinyeit hevyt yn rodi dyrnodeu diues+
sured eu meint. ac yn cadỽ eu hyston+
dard a|heb fo yn|y bryt nac yn eu medỽl
a heb garu ohonunt na|chygkreireu
na|thagnefed na|chytuundeb. Pỽy
bynnac ac a|dygỽydei yn eu|plith neu

457

a|ledit o·honunt. ys|trỽc a dyghetuen
oed y un ef. Ac yna sef a|ỽnaeth Otu+
el edrych y ar y uarch ac arganuot gỽ+
inemant wedy yr uỽrỽ y|r ỻaỽr o tri chy+
threul sarascin o|persant. ac yn myn+
nu y lad pan urathỽys ynteu uarch y
parth ac attunt. a|r deu o·nadunt
a|ladaỽd. a|r trydyd a foes ac a|dihegis.
a chymryt amỽs buan drythyỻ a|ỽnaeth
a uuassei eidyaỽ un o|r rei meirỽ a|e rodi
y winymant. a|Jarỻ a|esgynnỽys ar+
naỽ yn amysgaỽn heb ymauel a|r goryf
ac a|dywaỽt ỽrthaỽ. arglỽyd heb ef ys
maỽr a|les a|nerth a|ỽnaethost|i ymi. a bu
yr|drỽc y|r paganyeit yd adnabuant hỽy
dy leỽder di eiryoet. A duỽ a|diolcho ytt
dy uarch. e kyuig yr yttoedỽn gan+
tunt pan ymdiffereist racdunt. a thyn+
nu cledyf a|wnaeth a|e dỽrn yn aryant
a tharaỽ penn sarascin o tỽrc ac ef y ar+
naỽ ar y dyrnaỽt kyntaf. Ac yna y
gelỽis Otuel ar y leỽenyd. ac y kerdỽys
ymplith y paganyeit. ac y trychỽys hỽ+
ynt ac y hoỻdes. ual y hyỻt y ỻoer y|r
aỽyr neu|r gỽynt. Ac yna yd ymgaỽs+
ant yghyt Rolant ac oliuer. aEstut.
ac|egelir. a gỽarin o normandi. a geffrei
dangỽiu. a Rocold o|r|almaen. a phob vn
o·nadunt yn ymlad ual kynt yn|barha+
us. O duỽ dat hoỻ·gyuoethaỽc heb·yr
Otuel ual y ke˄veis y ryỽ gedymdeithon
a yttoedỽn yn mynet y keissaỽ. A gỽe+
dy ymgael o|r marchogyon grymus
yghyt torri arueu eu gelynyon a|ỽnae+
thant a|e briỽaỽ heb dala ohonunt yn
y herbynn mỽy no chyt bydynt cras|ga+
laf a|e ffustaỽ a chleuydeu ar eu|helmeu
hyt na chlyỽei dyn yno dyrueu aỽyr
a|e glusteu rac meint yr|ymffust. a|e
hovynhau yna yn gadarn a wnaeth
gỽyr arabi. a|phersant. a mehans.
a thỽrc. a|r affric. A garsi urenhin yn
eu plith yn marchogaeth o|le y le yn
wastat. Ac yna y dyrchauaỽd Chy  ̷+
arlys amheraỽdyr y benn glann y e+
drych ar y niuer yn|y gylch yn|dyfrys+
dyaỽ