Breudwd Welsh Prose 1300-1425
Cymraeg

Oxford Jesus College MS. 111 (The Red Book of Hergest) – page 111v

Ystoria Carolo Magno: Can Rolant

111v

462

y deyrnas o hynn allan. A phan|daruu
y|r brenhin teruynu y ymadraỽd. Rolant
a gyvodes y vynyd y atteb idaỽ herỽyd y
gỽydat ef. Pỽy bynnac heb ef a|dỽyỻo
vnweith ef a|dỽyỻ eilweith os dichahỽn*.
a hỽnnỽ a|obryn y dwyỻo a|gretto eilw+
eith y dỽyỻỽr. Ha vrenhin arderchaỽc
dosparthus na|chret ti y varsi yr|hỽnn
yssyd brouedic yr ys|ỻaỽer o amser y
uot yn|dỽyỻỽr. ac a aeth etỽa o|th gof di
y tỽyỻ a|oruc ef ytti pan doethost gyntaf
y|r yspaen. ỻaỽer o gedernit a|distryỽyssut
ti yna. a ỻaỽer o|r yspaen a|dugassut ti
attat. a|r vn genadỽri honno a anuonas+
sei varsli attati yna. Ti a anuoneist yna
attaỽ deu o|th wyrda y gymryt diheurỽ+
yd gantaỽ am hynny. Nyt amgen Ba+
sin. a Basil. ac ef a|beris y brenhin enỽir
eu|dihenydyaỽ. Pa beth yssyd Jaỽnach
weithon noc·yt na chretter idaỽ. y mae
ettwa galanas y gwyr hynny heb y di+
al. Kyrchỽnn cesar aỽgsutỽm tra uo an
nerth gennym. ac na|o·chelỽn dreulaỽ
an|buched yn|y hamỽyn. ac nyt digewi+
lyd ynn o|r gadỽn a|ỽnaeth o gewilid heb
y|dial. ac nyt haỽd credu bot yn ffydlaỽn
gatholic yr hỽnn yssyd ennỽir bagan.
A phan daruu y Rolant teruynu y ym+
adraỽd ny|s attebaỽd chyarlys. namyn
ymodi bleỽ y uaryf lỽyt oed ar hyt y
dỽy·uron. ac ny duunaỽd neb o|r ffre+
inc ac nyt annuvnaỽd. namyn Gwen+
wlyd. Hỽnnỽ a|gyuodes y uynyd y wrth+
ỽynebu o|e gyghor. Nyt canmoledic
heb·y gwenwlyd kyghor a|drosso y syberỽ+
yt. ac a|lesteiryo ỻes ac aduỽynder. ac
nyt ỻes gỽrthot y neb a vynno tagneued
a|duvndeb. Dielỽ yỽ gantaỽ an|gwaet
ni a|n hageu a|ennyc gỽrthot Marsli y
ỽrth ffyd grist. ac an|kyvundeb ninheu y
mae ynteu yn|medylyaỽ pỽyỻ heb dỽyỻ
pan uo yn adaỽ gỽystlon ynn. kanyt
hawd credu bot tat a dremycko byỽyt y
uab kyn bỽynt paganyeit. Paham y
koffa Rolant y ediueiryaỽc y peth a|wnel
pan vo yn dyuot y|r yaỽn. ac na|ỽrthyt duỽ

463

duỽ ediueiraỽc. A gỽedy ymadrodyon Gỽen+
wlyd. Neimus a gyuodes y uynyd rac bronn
Chyarlys. yr hwnn a|dangossei y lỽydi a|e
oet a|e brudder y uot yn|dosparthus. a chrei+
theu a gwelioed ry gassei y uot yn|deỽr.
Kanmaỽl heb ef a chyt·synnedigaeth a|o+
brynn kanyhadu kyghor a|dynno ar les
ac aduỽynder. Titheu urenhin bonhedic
a glyweist gyghor gỽenwlyd. yr hỽnn a|w+
elir ynni y uot yn annoc ỻes ac aduỽynder.
Anuoner ar varsli wr dosparthus yn gen+
nat. o|th wyrda di a|vo huaỽdyl a thrybelit
y ym·geissaỽ ac ef. ac o|e rỽymaỽ drỽy dogyn
o wystlon ar yr hynn a|adaỽho. Os hynny
a genhatta Jaỽn yỽ credu idaỽ ac y baỽb o+
nadunt a|uynno|dyuot y gret yn|duun
a|ni. ac ar y kyghor hỽnnỽ y trigywyt.
Ac yna y gouunaỽd y brenhin pa ỽr prud
dosparthus a|vei Jaỽnhaf y|eỻỽg yno
yn gennat y|r neges honno. Mi heb·y
rolant a af y|r neges honno. a goreu yỽ
gennyf na|m nac·caer o vynet idi. Yna
y dywaỽt Oliuer. Rolant heb ef ry haỽd
yỽ gennyt ti gyffroi dy anyan yn|y neges
honno. Ac ny aỻei dy syberỽyt ti godef balch
eireu Marsli heb wneuthur aerua. a my+
vi a|eruynnaf vyg|gadu y|r neges honno
heb·yr Oliuer. Kanys arauach yỽ vym|pỽ+
yỻ noc vn Rolant. y diodef geiryeu
Marsli. Nac adolyget yr vn o·honaỽch
chỽi y neges honno heb·y Chyarlys. nyt
a yr vn o|r deudec gogyfurd y|r neges hon+
no. Turpin archescob a gyuodes y gei+
saỽ y neges honno. ac a|dyỽaỽt arglỽyd
vrenhin heb ef mi a|af y|r neges honno
ac a|e gwassanaethaf yn graff drybelit.
a gat y|th wyrda orffowys kanys blin
ynt yr ys|pedeir blyned ar|dec yn|kynnal
ryuel yn|yr yspaen. Nyt gwedus heb·y
Chyarlys y archesgob uynet y|r|ryỽ ne+
ges honno. namyn gỽassanaethet effe+
renneu a chyghoreu dỽywaỽl. ac nac
ymyrret neb o·honaỽch ar wassanaeth
y gylid. namyn etholỽch ymi ỽr prud dos+
parthus a|wedo idaỽ godef pỽys y neges
honno. Ac yna y deuth cof y Rolant ag+