Breudwd Welsh Prose 1300-1425
Cymraeg

Oxford Jesus College MS. 111 (The Red Book of Hergest) – page 114r

Ystoria Carolo Magno: Can Rolant

114r

472

bu deuaỽt gantaỽ eiryoet y amdiffin y
rei blaen rac bredycheu. ac o mynnỽch
chỽi ymgyuaruot ac ỽynt yna yn wra+
ỽl ny diaghant y gennỽch. Ac yna y
gorffowyssei o gyfadaweu Chyarlys
a chwi wedy hynny pei kaffeỽch es+
tỽg ryuic Rolant. A thra|yttoed wen+
wlyd yn traethu yr ymadraỽd hỽnnỽ
yd|oed uarsli yn cussanu y wyneb. ac
yna yd erchis agori y drysor idaỽ. y gym+
ryt kymeint ac a|uynnei o·honaỽ. a dy+
wedut ual hynn a|oruc annosparthus
yỽ y kyghor o amylder geireu. o·ny ther+
vynir trỽy dosparth diamheu. A bit dy
weithret ti a|th lauur ỽrda ual y mae
dy ymadraỽd heb·y Marsli. y beri adaỽ
Rolant yn|ol. A ninneu a ymladỽn ac ef
ual y gostygho y ryuic a|e ualchder
pan ymgyuarffom ac ef. ac a|dywedaf
i ar vyg|geir mi a|e kywiraf a|m|gwe+
ithret. y ỻadaf i euo o·ny lad evo vyui.
Bit ual y dywedy heb·y gwenwlyd a
minneu a baraf y uot ef ar ol. a|chỽple+
ỽch chỽitheu aỽch|edewit. Ac yna yd
erchis Marsli dỽyn attaỽ lyuyr y dedyf
a|a·daỽssei vahumet y|r paganyeit adan
yr oliwyden. ar warthaf taryan eu+
reit. ac ar lỽ Marsli a|e wyrda y|r ỻyuyr
hỽnnỽ y kadarnhaassant eu hedewit am
agheu Rolant. Ac yna galỽ a|oruc Malde+
brỽm attaỽ wennỽlyd. ac un o|r|gỽyr pen+
naf yno oed hỽnnỽ. a dywedut ỽrth w+
ennỽlyd mi a|rodaf ytti gledyf. a|e dỽrn a
henyỽ o|r eur bonhedickaf. ac myn|y cle+
dyf hỽnnỽ nyt aeth ar glun nac ar ystlys
eiryoet cledyf weỻ noc ef. Mi a ymrỽy+
maf a thi yg|kedymdeithas. a thros
hynny wrda anrydedus yd archaf|i ytti
peri ymi yn gyntaf ym·gaffel a rolant
A minneu a dyghaf ytti o·ny|m|ỻedir j
yn|y blaen. y|ỻadaf|i Rolant a|m deheu j
A C yna y|deuth Cliborin at wennỽ+
lyd y rodi idaỽ helym gan yr ym+
adraỽd hỽnn. kymer wreang
heb ef y|rod hỽnn yssyd wymp yt. ac
a|weda y ỽr kyfurd a|thitheu yr vn helym
oreu

473

a aeth am benn dyn eiryoet. a maỽrwe+
irthockaf wedy y saỽduryaỽ a rỽymaỽ
y llafneu. a maen kaer·bonklus yn|y
chadeir yn|y hardhau ar y gwarthaf
yn goleuhau ual y dyd y fford y kerdo
ual yd eglura yr heul kymeint ac a gyr+
rhaedo. ac atteb ditheu y minneu o bỽyth
rod kymmeint a honno ual yd ymgaf+
fỽyf a rolant y estỽng y ryuic. O gaỻaf|i
heb·y gwennwlyd ti a|geffy dy ewyỻys
am|hynny. Ac yn|ol y|rei hynny y de+
uth Breinỽnt gỽreic varsli at wenwlyd.
ac ymdidan ac ef ual hynn. y mae y+
not ti heb hi arỽyd boned ual y dyly
Marsli a|e wyr dy anrydedu. a minneu
a anrydedaf dy wreic di o|r kae hỽnn. yr
honn a|debygaf vi vot yn|wiỽ y hanry+
dedu o|th achaỽs di. Eur y kae kyt bo+
et maỽrweirthaỽc dielỽ yw y ỽrth y
mein yssyd yndaỽ. a|gwerthuorussach
yỽ y kae hỽnn. no hoỻ drysor y cristono+
gyon. ac ny aỻei hoỻ oludoed Chyarlys
aỽch brenhin chỽi ymgyffelybu a|r kae
hỽnn a|e rinwedeu. A|bit y kae hỽnn
kyt boet maỽr·weirthaỽc yn|dechreu
enryded y|th wreic di. Ac ny byd nac es+
tronaỽl nac edein namyn da a rybuchet
y·rom o hynn aỻan. a gỽenỽlyd a gymerth
y kae. ac a|e|diolches yn vaỽr y|r vrenhines
ac adaỽ os duỽ a|rodei vywyt idaỽ ef yd at+
tebei ynteu o|e hanryded hi ac o|e|rodyon
gan ragor okyr. ac ymplith y|rei hynny
y deuth y drysor* at y|brenhin a|e anregy+
on. ac a|r gỽystlon oc eu|hanuon y Chyar+
lys. ac nyt y|ran leihaf a|ducpỽyt y w+
enwlyd yg|gobyr y vradỽryaeth. deg
meirch. ac eu|dec ỻỽyth arnunt. ac ym+
adraỽd ac ef ual hynn. kymer hynn dyw+
yssaỽc da yn|dechreu kedymdeithas a
thi. A chymer eilweith a|vo mỽy pan
delych yma neu anuon amdanaỽ. O geỻy
di peri ynn ỻe ac amser y estỽg ryuic
Rolant. Nyt reit heb·y|gwenwlyd
na blinaỽ. na gwediaỽ nac ysmalhau
o ymadrodyon y neb|a|vo chwannogach
y|r peth a archer no|r neb a|e harcho. Ac