Breudwd Welsh Prose 1300-1425
Cymraeg

Oxford Jesus College MS. 111 (The Red Book of Hergest) – page 119r

Ystoria Carolo Magno: Chronicl Turpin

119r

492

wyr y|rei ereiỻ. Ac yn|diannot dodi deu+
wr y ornest y dangos gwiryoned am hynny.
Nyt amgen Teodric dros Chyarlys. A
Phinabel dros wennwlyd. ac yn|diann+
ot y ỻas Phinabel. Ac yna y peris
Chyarlys rỽymaỽ Gwennwlyd wrth bedỽ+
ar|meirch kadarnaf o|r llu. a dodi pedwar
gỽyr arnadunt. ac eu kymheỻ y bedeir
bann y byt. pob un o·nadunt yg|gỽrthỽy+
neb o|e gilyd. ac ueỻy y kauas Gwenw+
lyd y agheu. Ac yna iraỽ a|orugant ca+
laned eu|gwyr ennwaỽc oỻ a myrr a bal+
sami. Ereiỻ o·nadunt a haỻtwyt a|halen
ac a|ducpỽyt ymeith odyno. Ereiỻ o·na+
dunt a|gladỽyt yno. Ereiỻ a|ducpỽyt y
ffreinc. ac yd|oed dỽy vynnỽent bennadur
gyssegredic. vn yn arelaten gwedy y chy+
segru o seith escyb. ac yn|yr rei hynny
y cladỽyt y ran uỽyhaf o|r calaned. A|ch+
orff Rolant a|ducpỽyt yn|anrydedus hyt
ym|blif. ac yn eglỽys seint rỽmin y cladỽ+
yt. a|baryssei e|hun y hadeilat. a chanon+
wyr a|ossodet yndi. a|e gledyf a|ossodet
vch y benn. a|r eliffant y gorn a rodet is y
draet yn ỻe uchel yr enryded idaỽ a molyant
a chlot. A|gwedy daruot hynny y rodes
Chyarlys deudeng mil o vgeineu o aryant
a|r riuedi hỽnnỽ o vyssanneu eur a gwis+
goed anrydedus. a bỽyt a|diaỽt yn|didlaỽt
y achenogyon. a|r tir a|r dayar a|r seith
miỻtir ygkylch eglỽys seint rỽmin. a|r
casteỻ a|r ỻys ac a berthynei ỽrthunt a|r
mor heuyt. a hynny oỻ o garyat rolant.
Ac ef a|rodes y|ganonnwyr y ỻe hỽnnỽ
na|bei arnunt neb ryỽ geithiwet bydaỽl.
namyn rodi diỻat un weith bop blỽydyn
rac eneit rolant kyuenỽ y dyd y ỻas y
dec achenaỽc ar hugeint ac eu porthi y
nos honno. A|chann dec saỻwyr ar|huge+
int. a dec efferen ar hugeint. yn enryded
y Rolant a|r niuer a uerthyrỽyt y·gyt ac
ef yn|yr yspaen ual y bydynt gyfrannaỽc
ar y coroneu. ac ỽynteu a|adaỽssant ar
eu|ỻỽ wneuthur hynny. Ac ar hynny
yd|aeth Chyarlys o vlif hyt yn vien. ac
yno y bu yn gorffowys ychydic ac yn kym+

493

ryt medeginyaeth o|e glỽy·ueu a|e|urath+
eu. ac odyno yd|aeth y baris. Ac yna y
goruc gỽnsli yn sein denis. a|e|dywyssogyon
a|e escyb yn eglỽys seint denis y diolỽch
y duỽ a|r sant y nerth a|r grym a ro+
dassei idaỽ y ystỽg y paganyeit. Ac|yna
y rodes ef holl ffreinc yn darestyngedic y
seint denys. val y rodassei Baỽl ebostol. a
chlemens bab a orch·ymynnassynt gynt
y|r brenhined a|r tywyssogyon u·vudhau
y|r eglỽys honno a rodi pedeir keinyaỽc
o bop ty bob blỽydyn y adeilat yr eglỽys
Ac ef a|eỻygod pob kaeth yn|ryd yr|talu y
dreth honno. a|r ỻaỽenhaf a|e talei a|elw+
it ffranc seint denys. Ac odyna y gelwit
y wlat honno freinc. a|chyn|no hynny
galli oed y henỽ. Sef yỽ dyaỻ yr enỽ
ffranc ryd o geithiwet pob kenedyl.
Kanys ỽynt a|dylyant uot yn|bennaf.
A C odyna yd|aeth chyarlys hyt y|ỻe
a elwir dyfỽr graỽn parth a|leodin.
Ac ef a|beris wneuthur enneint
yno. yn|dogyn y wres heb gilyaỽ yn dra+
gywyd o geluydyt ac ardymer. ac eglỽys
a|adeilassei y|r wynuydedic veir wyry
a adurnaỽd o eur ac o aryant. a|dodrefyn
eglỽyssaỽl. a pheri ysgriuennu yndi.
ac ysgythru y|myỽn neuad idaỽ. ar y
pharỽytyd yn ỻythyr a delỽeu eureit
ystoryaeu yr hen·dedyf oỻ. Ac ysgyth+
ru y|myỽn neuad idaỽ ynteu oed yno
hynny oll. a|dodi kỽbyl o|e|ymladeu yn
yr|yspaen. A|r|seith gelfydyt ygyt a
hynny. Gramadec gyntaf a|ysgriuen+
nỽyt yno kanys hi yssyd vam y kelvy+
dodeu. a hi a|dysc pa|saỽl yssyd o lythyr
A|pha delỽ yd|yscriuenner pob ymadra+
ỽd. o ranneu y siỻaueu a uo yndaỽ. a|th*
drỽy y geluydyt honno y dyeiỻ y ỻeo+
dron yn|yr eglỽys pỽyỻ yr ymadraỽd
a|darỻeont. a|r neb ny|wypo honno. dar+
ỻein yr ymadraỽd a|wna. ac ny|s dyeiỻ
vegys y neb ny bo yr agoryat ny wyr
beth a vo yn|y ỻestyr a|r|clo arnaỽ yn|y
dirgelu. Music a ysgythrỽyt yno
a honno a dysc keluydyt y ganu.