Breudwd Welsh Prose 1300-1425
Cymraeg

Oxford Jesus College MS. 111 (The Red Book of Hergest) – page 2r

Ystoria Dared

2r

5

y|ouyn jaỽn y|r rei a ladyssant y dat ac erchi
edryt esonia y chỽaer idaỽ. ac na|chaỽssei ante+
nor dim o|e|negesseu namyn y|ỽaratỽydaỽ. ac
anuon ohonaỽ ynteu yn|y eireu ony|mynnynt
hỽy ỽneuthur y|ewyỻys ef gỽelet bot yn|iaỽn
idaỽ anuon ỻu maỽr y|roec. a|phoeni y neb a
dylyei y|boeni hyt nat aruerei wyr groec o gy+
ỽilydyaỽ gỽyr troea. ac annoc y veibyon a
wnaeth priaf y vot yn|dyỽyssogyon o|r ym+
lad hỽnnỽ. ac yn|benaf hector kanys ef a
oed hynaf o|e veibon. ac yna y dyỽat hector y
mynnei ef dial eỽyỻys y dat ac am ageu y
hendat. pa ryỽ gameu bynnac a|ỽnathoedit
y|ỽyr troea o bleit gỽyr groec y mynnei ef eu
dial. ac ef a|dỽaỽt vot yn|ofyn arnaỽ na eỻ+
ynt dỽyn y|r|penn yr hyn a vedylyassant
ỽrth vot ỻaỽer o ganhorthỽyodron y ỽyr gro+
ec rac ỻaỽ. a gỽyr y ymlad yn da yn europpa.
a|bot gỽyr yr asia ynteu yn|ỻesc yn ymlade+
u. ac ỽrth hynny nat oed haỽd kael ỻyges.
Ac odyna alexander a|dechreuaỽd parattoi i
ỻyges a|e|hanuon y|roec. a|chymryt a|ỽnaeth
ef arnaỽ y vot yn dyỽyssoc ar y|ỻyges rac
ỻaỽ. os y|dat a|e mynnei. kanys ymdiret
a|ỽnaei ef caffel clot o|e deleitrỽyd gỽedy y gor+
ffei ar y|alon a|dyuot yn iach a·dref a|budygo+
lyaeth gantaỽ. ac ef a|dyỽaỽt gỽedy y vynet
y|hela y|r forest a|elỽit ita ry ỽelet o·honaỽ ef
drỽy y hun y duỽ a elỽit mercurius ac yn
dỽyn attaỽ deir dwyỽes. nyt amgen no iu+
no dỽywes y tegỽch. a venus dỽywes y godi+
neb. a minerua dỽyỽes y nerth. ac erchi
idaỽ ef varnu. Pa vn deckaf o·nadunt. ac
yna ˄y  deỽis ef venus dỽyỽes aniỽeirdeb i+
daỽ ef o barnei ef y phryt hi yn|deckaf.
peri idaỽ ef y ỽreic deckaf a|vei yg|groec.
a|gỽedy clybot ohonaỽ y·nteu hynny ef a|e
barnỽys hi yn|deckaf. ac o hynny y gobeith+
ỽys priaf kaffel o alexander gan uenus
kanhorthỽy rac ỻaỽ. ac yna deiphebus a
dỽaỽt vot yn|da gantaỽ ef gygor alexander.
Kanys gobeithaỽ yd|oed ef kaffel edryt esonia
a iaỽn am y kameu a|ỽnaethpỽyt y wyr groec
os ỻyges a anuonit y roec mal yd|oedynt y+
n|eu|darparu. Helenus ynteu a|dehogles rac
ỻaỽ distryỽ o wyr groec gaer droea. ac o|ely+
naỽl laỽ y|deỻit yno y brodyr hỽy ac eu|rieni.
Troilus ynteu ỻeiaf mab y|briaf oed herỽ+
yd oet. ac nyt oed leiaf herỽyd nerth. namyn
ryssỽr kadarn a a·nnoges y·mlad a gỽyr gro+
ec. megys ector ac na|dylyit kymryt ofyn
geireu elenus. ac veỻy yd|erchis y|baỽb dar+
paru ỻyges a|e|hanuon y|roec. Priaf ynteu a
anuones alexander a|deiphebus y|r wlat a|elỽit po+

6

enia y|deỽis marchogyon. Ac a|erchis y|r
bobyl dyuot y·gyt y|r ỽys. ac ef a|wnaeth
y|r meibon ieuaf idaỽ uot ỽrth gygor y rei
hynaf. ac yna gỽedy dyuot paỽb y·gyt
ac ef a dangos udunt eu|kameu ac eu|sar+
haedeu a|wnathoed gỽyr groec y|ỽyr troea. ac
ỽrth hynny anuon ohonaw ef antenor yn
gyntaf yn gennat idaỽ ẏ roec y erchi e+
dryt esonia y|chỽaer idaỽ a gỽneuthur iaỽn y
wyr troea. a gỽaratỽydaỽ o·honunt ỽyntev
antenor. ac na|chaỽssei dim o|e negesseu  ̷
ac o|achaws hynny y ragei y uod y·nteu
eỻỽg alexander a ỻyges gantaỽ y|dial o
gedernyt agheu gỽyr troea a|r kammeu
a wnathoedit udunt. a phriaf a|erchis y|an+
tenor dyỽedut megys y|trethyssit ef yg
groec. ac antenor ynteu a|anoges gỽyr
troea a|e|gedymdeithon   na|chymerynt
ofyn er ymlad yn nỽychyr a|gỽyr groec
ac a uenegis y echydic o|deỽissogyon a|ỽna+
thoedit ac ef yg|groec. ac yna priaf a|ovyn+
naỽd pỽy ny ragei y vod yn ymlad a|gỽyr
groec. ac yna pardius gaỻ a|venegis y|bri+
af ac y|r|gỽyr nessaf idaỽ yr hyn a|glyỽssei
ef gan effebus y|dat. O|r|dyckei alexander
wreic o|roec y|bydei uchaf dyd hỽnnỽ ar
droea. ac ỽrth hynny bot yn degach udunt
hỽy dỽyn y buched yn|dagnovedus noc ym+
dangos ym|perigyl a|choỻi eu rydit drỽy
dervysc. ac yna tremygu a|ỽnaeth y bobyl
aỽdurdaỽt pardius. a|gofyn y|r brenhin beth
a vynnei ef y ỽneuthur. a phriaf a|dyỽaỽt
y mynnei ef darparu ỻogeu y vynet y ro+
ec. ac na|bydei arnunt hỽy e˄isseu kyfreideu.
y|gỽnely·nt y|ỻogeu ohonunt. na dim o|r
a vei reit yn ymladeu ỽrthynt. a|hyt pan u+
uudheit y|gymenediỽeu y brenhin. Priaf
a|diolches yn uaỽr udunt. a geỻỽg y gynuỻ+
eitua ymdeith a|ỽnaeth ef. ac anuon hyt
y fforest a|elỽit ida y dorri defnydyeu ac y
wneuthur ỻogeu yn|gyntaf ac y|geỻit. ac
ef a anuones ector y vab y troeaf y|gỽei+
ryaỽ ỻu a hynny a|uu baraỽt. ac yna cas  ̷+
andra ver˄ch briaf gỽedy clybot y that. a dech+
reuis dywedut yr hyn a|deuei rac ỻaỽ.
y ỽyr troea. Os priaf a|ymgadarnhaei yn
y|darpar ac anuon ỻyges y|roec. ac yn
hynny yr amser a|deuth. a|pharaỽt uu y
ỻogeu. a|dyuot y·gyt a|ỽnaeth y marchogy+
on a|etholassei alexander. a|deiphebus y
phoenia. a phan|ỽelsant hỽy y ỻu yn ym+
ardỽyaỽ. Priaf a|ymadrodes a|r ỻu ac a|os+
sodes alexander yn|dyỽyssaỽc ar·nunt ac
anuones gyt ac ef deiffebus. a pholidaman+
[ tem.