Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

LlGC Llsgr. Peniarth 5 (Llyfr Gwyn Rhydderch, rhan 1) – tudalen 9r

Elen a'r Grog

9r

a gyffroes y bopyl am benn ystyphan dy vrawt ti. ac wared iessu. Ef a|e gwnaeth yn un o|e dysgy+
blon. ac wrth hynny y credassam ni. mi a|n tadeu idaw. canys gwir vab duw yr* ydiw.
a thitheu vy mab. nac afulonyda arnaw. nac ar grettont idaw. a thitheu a geffy buchet
dragywyd. A hynny a dysgwys symeon vy tat ymi mal y clywych chwi. pa beth a vynwch
chwi o ovyn pren y groc. ny chlywyssam ni heb lleill eyroet dim o hynny y gan dyn o|r
a dywedy hediw yni. ac os o hynny y byd y gouyn. ymogel rac y dywedut byth. Ac val
yttoedynt yn|yr ymdidan hwnnw. nachaf y marchogyon yn galw arnunt y gan y vren+
hines.XXIA thra yttoedynt yn dyuot. yd oed elen yn barnu na chaffey dim o|r wyroned gan+
tunt am a geissei. herwyd eu trigyant. ac yna yd erchis y vrenines eu lloscy. Ac rac ofyn
hynny y rodassant wy iudas yn* llaw hi. a dywedut ydi panyw hwnnw oed y prophwyt gwi+
rion a wydaut y dedyf yn da. a gweithredoed hwn arglwydes. heb wynt. a vennyc yti a
damuno dy gallon. a phawb o|r a|oed yn kadarnnhau hynny. Ac wynt oll a|ellygwys elen y
ymdeith. ac atal iudas e|hun y gyt a hi. a menegy idaw bot yn|y dewys ae vyw ae varw.
ac erchi idaw dewys. Pwy heb·y iudas a vey yn y diffeith a newyn arnaw y dodit bara rac
y vron. a uwyttay gerryc. Os titheu heb·yr elen a vyn bot nac yn|y daear nac yn|y
nef. dywet ym pa|le y mae mawrweirthawc bren y groc. val y kaffer o|e weithredoed
budugolyaeth. Y mae heb·y iudas ygkylch deucant mlyned yr hynny hyt hediw. a ffa
delw y gallem nynheu ieueing gwybot dim o hynny. Kynno hynny heb y vrenhines
y bu ymladeu gwyr groec. Athro pawb hediw heb hi yssyd gof ganthunt a las yno. a
pha|le y cladpwyt y gwyr hynny. val y meneic y llyureu udunt. Nyt oes arglwydes
heb·y iudas genym ni dim o|r gweithredoed a dywedy yn yscriuenedic. Pony ychy|na deue+
ist dy hun. heb y vrenhines. bot y gweithredoed yn betruster y dyweist*. heb·y iudas. ac
y mae gennyf ynheu ymadrodyon yr euegylyeu. heb·yr elen. a vanagant yny lle y
croget yr arglwyd. Dangos ti ym y lle a elwir caluaria. heb hi. a minheu a baraf y
glanhau y lle. ac accattoed ys|caffaf. i. vy damunet. Ny wybum. i. eiroet y lle hwnnw.
heb·y iudas. can ny|m ganadoed yna. Myn y gwr a groget heb·yr elen. nyt a bwyt yn
dy ben yny dywedych ymi wironed ymdan y pren.XXIIAc yna yd erchis hi y dodi ef y|mywn
gogof o le sych. a|e warchae ef yno hyt ympen y seith niwarnawt. Ac ympen y seith+
uet niwarnawt llef mawr a dodes o|r ogof. a gwediaw am y dwyn odyno. a dywedut y da+
ngossey groc crist. A phan dyuoyt* o|r ogof. y kerdwys hyt y lle yd|oed croc crist yn gorw+
ed yndaw. ac y dyrchauant y lle yn eith* eurey*. a dywedut val hynn. Duw duw ti a|wna+
ethost nef a daear. ac a vessureist y nef o let dy law. ac o vychydic ti a vessureist y daear.
ac a vyd yn eisted a|r cherubyn. wynteu a heduanant yg|kerbydeu awyrawl. ac yn dir+
uawr leuer yn y lle ny eill dynyawl anyan gerdet. ti a wneuthost y petheu hynny oll. ac
dinassoed oll dy hun. ar dy wasanaeth dy hun. Ac wyth aniueil a whech adeinawc. pedwar
onadunt ar eu hedua a dywedant. sanctus. sanctus. sanctus. a cherubyn y gelwir archagel
hynny y rei. a deu onadunt a ossodeist ym|paradwys y gadw prenn y vuched. ac ef a elwyr
seraphyn. ty yssyd arglwyd ar pob peth. canys nyni yw dy weithredoed di. ti a rodeist yr eue+
gylyeu. ny chrewys ac y|gwaelawt uffern y maent yno wynt yn lloscy. ar drewant seir+
ff. ac ny a·allant wrthwynebu y|th orchymynneu di.XXIIIAc weithon arglwyd os ewyllys
genyt gwledychu mab meir yr hwnn a anuonet y gennyt. a phey nat gennyt ti y dad
oed ny wnathoed y gwyrtheu a|wnaeth. a phey na bei dy vab vei ny chywynnei o veirw.
Ac wrth hynny dangos yn dy wyrth. val y gwerendeweist voessen dy was. ac y dangosseist
idaw eskyrn iosep yn tat ni. Velly arglwyd os ewyllys gennyt ti y dangossych ditheu
y minheu y swllt cudedic. a dyrchaf mwg ac arogleu gwerthuawr y ysgynnu o|r lle
y mae. val y crettwyf y grist a groget. canys ef brenhin yw yr israel. yr awrhonn ac yn