Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 28r

Brut y Brenhinoedd

28r

109

nu a|wnaeth diaỽl ỽrth y dayoni ef
a|dodi medỽl yg|kallon Ronwen y lys+
uam medỽl y ystyryaỽ y ageu. a gỽe+
dy medylyaỽ ohonei pob ystryỽ. Sef a
wnaeth o|r diỽed rodi gỽenỽyn idaỽ yn
ỻaỽ un o|e wassanaethỽyr. a gỽedy kym+
ryt y gỽenỽyn ohonaỽ clefychu a|ỽna+
eth o ỽrthrwm heint yn deissyfyt. Ac ve+
ỻy dyuynu attaỽ ho wyrda y deyrnas.
a gỽedy eu|dyuot y·gyt ranu udunt
a|gynuỻassei o eur ac aryant a da araỻ
a menegi udunt y uot ef yn mynet y
gantunt y ageu. a|phaỽb o·nadunt ỽ+
ynteu yn griduan ac yn drycyruerth.
ac ynteu yn eu|didanu hỽy. ac yn eu
kyghori. ac yn annoc y|r gỽyr ieueinc
deỽr bot yn|fynedic y|ymlad dros eu gỽ+
lat. ac y amdiffyn eu teyrnas rac gor+
mes estraỽn genedyl. a gỽedy eu han+
noc ueỻy yn|herỽyd y gaỻei erchi a|w+
naeth dineu delỽ efydeit drỽy danaỽl
geluydyt. a|e gossot yn|y borthua y
gnotaei y saeson dyuot y|r|tir. a gỽedy
y bei uarỽ ynteu y iraỽ ac ireideu gỽ+
erthuaỽr a gossot y gorff ar|y delỽ hon+
no yr aruthred y|r saesson. ac ef a|dyỽ+
edei ỽerthefyr uendigeit hyt y gỽelynt
hỽy y delỽ honno a|e gorf ef arnei na
leuessynt ỽy dyuot y tir ynys prydein.
Kanys ef a|gredei na leuessynt hỽy dy+
uot ar y torr ef yn varỽ. Y gỽr a|ỽnath+
oed udunt yn|y vyỽyt y genifer defnyd
ofyn ac aruthred a ry wnathoed ef.
ac eissoes gỽedy y uarỽ ef kyghor a|o+
ed waeth a|ỽnaethant hỽy cladu y gorf
ef yn ỻundein. ~ ~ ~ ~ ~  
A  gỽedy marỽ gỽerthefyr vendi+
geit y doeth gỽrtheyrn gỽrthe+
neu y gyuoeth drachefyn. a gỽ+
edy kaffel ohonaỽ y vrenhinyaeth.
o arch ac annoc y wreic. anuon a|ỽna+
eth hyt yn germania y erchi y hen+
gyst dyuot drachefyn y ynys prydein
yn yskyuaelaf ac y gaỻei o niuer.
rac ofyn teruysgu eilỽeith yrydunt
a|r brytanyeit. ac yna pan gigleu

110

hengyst ry uarỽ gỽerthefyr uendigeit
kynuỻaỽ a|oruc ynteu try·chan mil
o wyr aruaỽc a|chỽeiraỽ ỻyges. ac
ymchoelut drachefyn y ynys prydein
a gỽedy gỽybot o|r|brytanyeit ry dy+
uot nifer kymeint a|hỽnnỽ. Sef a
gaỽssant yn eu kyghor ymlad ac ỽ+
ynt kyn eu dyuot y|r tir a diffryt y
porthuaeu racdunt. a gỽedy anuon
o|e uerch attaỽ ynteu hynny. Sef
a|oruc ynteu ystyryaỽ bredychu y bry+
tanyeit drỽy arỽyd tagnefed. ac
anuon ar y brenhin y venegi nat yr
keissaỽ trigyaỽ yn ynys prydein y
dathoed y saỽl nifer hỽnnỽ gyt ac
ef na myno dybygu bot gỽerthe+
fyr ettỽa yn vyỽ y ry dugassei ef
gantaỽ y nifer hỽnnỽ o|e amdiffyn
racdaỽ. a|r nifer a|fynho gỽrtheyrn
o·nadunt a tallet yn wyr idaỽ. ac ar
ny|s|mynno eỻyget ymeith yn diannot
a gỽedy datkanu hynny y|r brenhin ro+
di tagnefed udunt a|oruc. ac erchi y|r
kyỽtaỽdỽyr ac y|r|saeson duỽ kalan
mei oed yn agos dyuot y·gyt hyt
ym maes kymry y eu|tagnefedu. ac
y ỽneuthur eu|kymot. ac aruer a|+
naeth hengyst yna o neỽyd gelfy+
dyt bratỽryaeth a thỽyac erchi y
bop un o|e wyr dỽyn kyỻeỻ hir gantaỽ
y myỽn y hossan gyt a|e esgeir.
ac yna pan uei dibryderaf gan y bry+
tanyeit yn gỽneuthur eu dadleu ro+
di arỽyd o hengyst. sef oed yr arỽyd.
Nymyth aỽr saxysa phan dyỽettei
yr arỽyd honno kymryt o bop un o+
nadunt y gyỻeỻ a ỻad y brytỽn nes+
saf idaỽ. ac yn|y dyd teruynedic a|r
amser gossodedic ỽynt a|doethant
paỽb yn|y gyfeir onadunt. a gỽedy
dechreu y dadleu a gỽelet o hengyst
yr aỽr a|vu amkan gantaỽ. Ef a dỽ+
aỽt o hyt y lef. nymyth aỽr saxys
a|sef oed hynny yg kymraec kym+
erỽch aỽch kyỻeiỻ. ac ar hynny
sef a|ỽnaeth y saeson dispeilaỽ eu kyỻ+
eiỻ.