Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 279v
Gramadeg y Penceirddiaid
279v
1119
a|r rei hynny a|elwir taỽdledyf. o achaỽs y
ỻythyr tawd a|uyd yn|y siỻafeu. Siỻaf
dipton a uyd o gysswỻt dwy uogal y·gyt
yn vn siỻaf. val y mae ỻaw. ỻew. Deu ryỽ
dipton yssyd. nyt amgen. dipton dalgron.
a|dipton ledyf. Pump dipton dalgron
yssyd. nyt amgen aw. ew. iw. yw. vw.
aw ual y mae ỻaw. ew ual y|mae ỻew.
iw ual y mae ỻiw. yw ual y mae ỻyw.
vw ual y mae duỽ. Eu hefyt yssyd dip+
ton dalgron. ual y mae kleu. a honno yỽ
y dipton ny cheffir proest yn|y herbyn. Ac
am|hynny y|gelwir hi dipton wip. am na
cheiff a|e hattepo ar broest. Pedeir dipton
ledyf yssyd. nyt amgen. ae. oe. ei. wy.
ae ual y|mae kae. oe ual y|mae doe. ei ual
y mae trei. wy ual y mae mwy. Reit yỽ
edrych hagen am y|dỽy ledyf dipton racko.
ae. oe. pa furyf y gỽahaner wynt. a pha
ffuryf y kyssyỻter wynt yn vn siỻaf.
Ac ỽrth hynny edrycher pan vont myỽn
geir ỻiaws siỻafaỽc. Sef yỽ hynny bot
ỻawer o|siỻafeu yndaỽ. yna reit yỽ eu gỽa+
hanu yn amrauaelyon siỻafeu. a phob
un ohonunt yn|siỻaf dalgron. ual y mae
kymraec. A|phan uont myỽn geir un+
siỻafaỽc. yna dir yỽ eu gwasgu y·gyt
yn un|siỻaf y|dipton ledyf. ual y mae
gwaet. groec. Ey. nyt dipton dim o+
honei. kanys damwein yw y chaffel heb
h. y·rydunt. Siỻaf a teruyno myỽn
teir o|r bogalyeit ygyt. neu y|bo yndi
deir bogal ygyt. a|r diwed yn|teruynu
myỽn dipton dalgron. a|r dechreu yn dip+
ton ledyf. honno a|elwir dipton dalgron
ledyf. val y mae gloew. hoew. a|r kyfryỽ
siỻafeu. Siỻafeu ereiỻ a uydant o gys+
swỻt bogalyeit ygyt. ac ny bydant dip+
tonyeit. Nyt amgen pan uo. i. neu. y.
ymlaen bogal araỻ. ual y mae yor. iwrch.
1120
iwrch. a|r kyfryỽ siỻaf a honno a|elwir dip+
ton dieithyr. a|r kyfryỽ siỻafeu. Pan vo
geir a|dwy uogal yn|y berued. ac yn|hir y
uogal gyntaf herwyd akan. sef yỽ hynny
herwyd dywedwydyat y geir. ual y mae
gỽenỻiant. hynny a elwir bogal ymblaen
bogal yn|y mydr. Pan uo siỻaf a|e diwed
yn gadarnledyf. a|e dechreu yny* benngam+
ledyf. ual y mae brỽydr. beird. honno a|elỽ+
ir dipton gadarnledyf. Pan uo siỻaf a|e
diwed yn dawdledyf. a|e dechreu yn ben+
gamledyf. ual y mae keidw. honno a|elwir
dipton daỽdledyf. Pan vo siỻaf a|e diwed
yn|dawdledyf. a|e dechreu yn vydar. val y
mae kwỻdr. honno a|elwir bydarledyf.
Pan vo. J. neu. ẏ. ymblaen dipton. na thal+
gron uo. na|ỻedyf. yn vn siỻaf y|bernir y+
gyt. a honno a|elwir dipton losgyrnyaỽc.
ual y mae dioer. diawl. a|r kyfryỽ siỻafeu.
Rei o|r siỻafeu a uydant hiryon. Ereiỻ
a uydant vyrryon. Deu amser a|vyd y siỻ+
af hir. Ac un y siỻaf verr. kanys hỽy o
amser y bydir yn dywedut siỻaf hir. noc
yn|dywedut un verr. Pan uo. n. yn ol. R.
ual y mae barn. neu. s. yn ol. R. ual y|mae
kors. neu lythyren uut yn|ol. R. val y mae
kỽrt. honno a|elwir tromledyf. Pob siỻaf
ledyf hir uyd. a deu amser a uyd idi. Pob
siỻaf dalgron berr vyd. ac un amser a uyd
idi na|dipton dalgron vo nac araỻ. kyt boet
hwy dipton dalgron. no siỻaf araỻ dalgron
Ac ueỻy rei o|r siỻafeu ỻedyfyon a|uydant
hỽy noc ereiỻ herwyd messur o|lythyr am+
seroed a|vo yndunt. ~ ~
O |R siỻafeu y gỽneir y geirieu kyflaỽn.
wrth hynny reit yỽ beỻach gỽybot
beth yỽ y geireu. a chanys y geireu yssyd
ranneu y ymadraỽd perffeith. ỽrth hynny
reit yỽ gỽybot py sawl rann ymadraỽd
yssyd. a pheth yỽ pob un ohonunt. Dỽy rann
| « p 279r | p 280r » |