Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 34r

Brut y Brenhinoedd

34r

133

gyffroei y rei byỽ ar lit ac Jrỻoned
ac angerd y ymlad ac o|r diỽed y saeson
a orvydynt pei na|delei y vydin o var+
chogyon ỻydaỽ a adaỽssei emrys ar
neiỻtu megys y ry|wnathoed yn|y vrỽy+
dyr gyntaf. a phan deuth y vydin honno
y kilyassant y saeson. ac o|r diwed yd|ym+
gyỽeirassant elchwyl. ac yna eissoes
gỽychraf uuant y brytanyeit a gleỽach
ac o vn vryt ymlad ac ỽynt. ac yn hynny
ny orffỽyssei Emrys yn|dysgu y gedy+
mdeithon y vrathu ac yn bỽrỽ ac yn bri+
ỽaỽ y neb a gyfarffei ac ef. ac erlit y rei
a foei. ac yn|y wed honno yn ehofni ac
yn annoc y wyr e hun. ac yn gynhebic
y hynny eidol tyỽyssaỽc kaer loyỽ yn
kyfrydec hỽnt ac yma. ac o agheuoly+
on welieu yn gofalu y elynyon. a|phy
beth bynac a|ỽnelhei ef o|e hoỻ uryt ac
o|e hoỻ ynni ac o|e hoỻ lafur yn ỽastat
yd|oed yn keissaỽ ym·gaffel a|heingyst.
Ac val yd oed ueỻy yr ymrafaylyon vy+
dinoed yn ymgyrchu. o damỽein wynt
a ymgyfaruuant y·gyt a dechreu new+
idyaỽ dyrnodeu a|orugant. Ẏna y gỽelit
ymladwyr amgen no neb hyt tra yttoy+
dynt yn newidyaỽ clefydeu pob un yn
ỻafuryaỽ ageu y gilyd. Ẏna y gỽelit y
tan o|r cledyfeu ac o|r helmeu yn ehedec
megys ỻucheit ymlaen taran. a hir
y buant heb ỽybot pỽy oreu na phỽy
deỽraf. nac y bydiỽ y damỽeinhei y uu+
dugolyaeth onadunt. kanys gỽeitheu
y darystygei eidol ac y bydei hyttraf
heingyst. Gỽeitheu ereiỻ y darystygei
heingyst. ac y bydei uchaf eidol. ac val
yd|oedynt yn yr ymfust hỽnnỽ. nachaf
gỽrlois tyỽyssaỽc kernyỽ a|e vydin yn
kyrchu y rei gỽrthỽyneb. ac yn|kywarsa+
gu eu toruoed. a phan|welas eidol hynny
ehofynder a|hyder a|gymerth arnaỽ.
a chymryt heingyst a|oruc herỽyd
baryfle y benfestin gan arueru o|e
hoỻ nerth a|e tynnu attaỽ hyt pan
vyd yg|kedernit y brytanyeit e|hun
A chan diruaỽr leỽenyd yn vchel y dyỽ+

134

aỽt val hynn. Neur eil·enỽis duỽ vyn
damunet i. ha|ỽyr heb ef kyỽarsegỽch
y gỽrthỽynebedigyon bratỽyr tỽyỻ+
wyr ỻadron. ỻedỽch ỽynt yn aỽch ỻaỽ
y mae y vudugolyaeth. Neur orfuoch
kanys gorfuỽyt heingyst. Ac yna ny
orffỽyssynt y brytanyeit yn ymlad
a|r|paganyeit namyn yn vynych eu kyr+
chu. a phan ymchoelynt yn|y ỻe elchỽyl
y kyrchynt gan atnewydu eu gleỽder.
ac ny pheidassant hyt pan gaỽssant y
vudugolyaeth. ac ỽrth hynny ffo a|ỽ+
naeth y saeson. paỽb megys y|dyckei
y ruthyr. Rei y|r keyryd a|r dinassoed.
Ereiỻ y|r mynyded a|r koedyd. Ereiỻ y|r
ỻogeu. ac yna yd|aeth octa mab heingyst
ac amylder o nifer gyt ac ef hyt yg|ka+
er efraỽc. ac ossa y gar hyt yg|kaer
alclut. ac veỻy o aneiryf amylder o
varchogyon aruaỽc yd|ymgadarnassant.
A c ueỻy gỽedy goruot o emrys
a|r brytanyeit ef a gafas kaer
gynan yr honn a dyỽedassam
ni uchot. ac yno y bu tri·dieu yn gor+
ffyỽys. ac yn hynny o yspeit yd erchis
cladu y ỻadedigyon. a|medeginyae+
thu y|rei brathedic a gorffyỽys y rei
ỻudedic drỽy amryuaelon ardymherev.
a gỽedy hynny galỽ attaỽ y tyỽyssogy+
on a|r barỽneit a|oruc. a gofyn udunt
beth a vynnynt y wneuthur y heingyst
ac yno y deuth eidal escob kaer loyỽ.
gỽr goruchel y brudder a|e synnỽyr a|e
grefyd. ac ygyt ac y gỽelas ef hein+
gyst yn sefyỻ rac bron y brenhin. ef
a erchis y baỽb teỽi. ac ynteu a dyỽ+
aỽt val hyn. Pei ỻafuryei baỽb o·ho+
naỽch chỽi y rydhau hỽn. Mi a|e dry+
ỻyỽn ef yn dryỻeu man. gan erlit o+
honaf|i agreiff samuel broffỽyt pan
gafas ef aga brenhin a malec yn y ve+
dyant ef a|e dryỻyaỽd yn|dryỻeu. ac
a|dyỽaỽt megys y gỽnaethost ti mam+
meu heb ueibon. veỻy hediỽ minneu
a|ỽnaf dy uam titheu heb uab ym+
plith y gỽraged. ac veỻy gỽneỽch chỽ+
itheu