Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 42v

Brut y Brenhinoedd

42v

168

Ac yno y bu deudeg mlyned ar vn tu  
A c yna gỽahaỽd attaỽ marchogy+
on deỽr clotuaỽr o araỻ wladoed a
pheỻ|teyrnassoed ac amylhau y
deulu. Megys yd|oed kyghoruynt gan te+
yrnassoed peỻ y wrthaỽ meint clot y
lys. a rootdres y teulu a|e molyant. a
cheissaỽ a|wnaei baỽp kyffelybu a discy+
blu y wrth lys arthur. ac y ỽrth y varch+
ogyon a|e deulu. Kanyt oed dim gan vn
dylyedaỽc yn|y teyrnassoed peỻ y ỽrthunt
o·ny eỻynt ym·geffelybu a marchogyon
arthur oc eu|gỽiscoed ac oc eu harueu. ac
oc eu marchogaeth. a gỽedy ehedec y glot
a|e volyant a|e haelder dros eithafoed y
byt. Ofyn a gymerassant brenhined tra+
mor teyrnassoed racdaỽ rac y dyuot y o+
resgyn eu kyfoetheu. ac eu gỽladoed. ac
ỽrth hynny rac gofeilon a|phrydereu.
Sef a|ỽnaei paỽb ohonunt atnewydu
y keyryd a|r dinas  soed a|r tyreu a|r kes+
tyỻ. ac adeilat   ereiỻ o neỽyd yn ỻe+
oed cryno. Sef a  chaỽs oed hynny. o
delei arthur am|eu penn. Megys y keff+
ynt y ỻeoed kadarn hynny yn amdiffyn
o|r bei reit. a gỽedy gỽybot o arthur bot
y ofyn veỻy ar baỽp ymardyrchauel a|o+
ruc ynteu a medylyaỽ goresgyn yr hoỻ eu+
roppa. Sef oed hynny trayan y byt. ac o+
dyna parattoi ỻyges a|oruc. ac yn|gyntaf
kyrchu ỻychlyn a|oruc. hyt pan vei leu
uab kynuarch y daỽ gan y chwaer a|ỽ+
nelei yn vrenhin yno. Kanys nei ab whaer
oed leu uab kynuarch y vrenhin ỻychlyn
a|uuassei uarỽ yna. ac ef a gymynassei y
urenhiny˄aeth y leu y nei. ac ny buassei teilỽg
gan y ỻychlynwyr hynny. Namyn gỽneu+
thur Ricỽlf yn|vrenhin arnadunt a cha+
darnhau eu kestyỻ ac eu dinassoed gan
dybygu gaỻu gỽrthỽynebu y arthur.
ac yn|yr amser hỽnnỽ yd|oed walchmei
uab ỻeu yn deu·deg|mlỽyd. gỽedy y|rodi o|e
ewythyr ef yg|gwassanaeth suplius bab
rufein. ac y gan suplius y kymerth ef ar+
ueu yn gyntaf. a gỽedy dyfot arthur
megys y dyỽespỽyt uchot y traeth ỻych+

169

lyn. Ricỽlff a|hoỻ uarchogyon y wlat y+
gyt ac ef a|deuth yn erbyn arthur a|dechreu
ymlad ac ef. a gỽedy geỻỽg ỻaỽer o greu
a gwaet o|bop|part* o|r diwed y brytanyeit
a|oruuant gan lad ricỽlf a ỻaỽer o|e wyr
y·gyt ac ef. a gỽedy caffel o|r brytanyeit y
uudugolyaeth. kyrchu y dinassoed a|orugant
ac eu ỻosci. a gỽascaru eu pobloed. ac ny
orfoyssassant hyt pan daruu udunt gores+
kyn hoỻ lychlyn a denmarc. a gỽedy dar+
uot hynny. ef a urdaỽd lleu uab kynuarch
yn vrenhin yn ỻychlyn. ac odyna yd|hỽyla+
ỽd ynteu a|e lyges hyt yn freinc. a gỽedy
kyweiraỽ y toruoed dechreu anreithaỽ y
wlat o bop parth a|orugant. ac yn yr am+
ser hỽnnỽ yd oed froỻo yn tywyssaỽc yn fre+
inc y·dan les amheraỽdỽr rufein yn ỻywy+
aỽ. a gỽedy clybot o froỻo dyuotedigaeth
arthur. ef a|gynuỻaỽd hoỻ uarchogyon
freinc. ac a deuth y ymlad ac arthur. ac
ny aỻỽys gỽrthỽynebu idaỽ. Kanys gyt
ac arthur yd|oed hoỻ ieuenctit yr ynys+
sed a|oresgynassei. ac ỽrth hynny kymeint
o lu a|dywedit y uot gantaỽ ac yd|oed ana+
ỽd y vn tywyssaỽc. neu y neb y erbynyaỽ. na
goruot arnaỽ. ac y·gyt ac ef hefyt yd|oed
y|ran oreu o freinc. Yr honn a|ry|wnathoed
y haelder yn rỽymedic o|e garyat ynteu
a gỽedy gỽelet o froỻo y|dygỽydaỽ ef yn|y
ran waethaf o|r ymlad. Yn|y ỻe adaỽ y maes
a|oruc y·gyt ac ychydic o nifer a ffo hyt ym
paris. ac yno kynuỻaỽ y wasgaredic bo+
byl attaỽ a chadarnhau y gaer. a mynu
elchwyl ymlad yn erbyn arthur o ganhor+
thỽ y gymodogyon. yn dirybud y deuth ar+
thur a|e lu y warchae ynteu yn|y dinas. a
gỽedy ỻithraỽ mis heibaỽ doluryaỽ a|oruc
frollo. o welet y bobyl yn abaỻu rac newyn.
a gofyn a|oruc y arthur a vynnei eu dy+
uot eỻ teu y ymlad. a|r hỽn a orfei o·nad+
unt. kymerei gyfoeth y ỻaỻ heb lad neb
o|r deu·lu. Sef achaỽs y kynnigyei ef
hynny. Gỽr maỽr hydỽf oed froỻo. ac an+
ueitraỽl y leỽder a|e gedernyt. ac o|achaỽs
ymdiret yn|y nerthoed yd archei ef y ar+
thur dyuot yn neiỻtuedic y ymlad ac ef.
o|tebygu