Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 44r

Brut y Brenhinoedd

44r

174

dec gogyfarch o freinc. A gerein garan+
nỽys oc eu blaen yn dywyssaỽc ar·na+
dunt. Hoỽel uab emyr ỻydaỽ brenhin
brytaen vechan. a ỻawer o|ỽyrda a|oed
darestygedic idaỽ y·gyt a|r ueint dar+
merth a chymret mulyoed a meirych
Megys yd oed dyrys eu datkanu.
a ry hir eu hyscriuenu. ac odieithyr
hynny ny thrigywys un tywyssaỽc
y tu hỽn y|r yspaen ny delei ỽrth y wys
honno. Py ryfed oed hynny. Haelder
arthur a|e glot a|e volyant yn ehedec
dros y byt. a dynassei baỽp yn rỽme+
dic o|e garyat. ~ ~ ~ ~ ~   ~  
A c o|r|diỽed gỽedy ymgynuỻaỽ pa+
ỽb y|r gaer. a|r ỽylua yn dyuot
Yr archescyb a|elwit y|r ỻys. ỽrth
wiscaỽ y goron am ben y brenhin. ac o+
dyna Dyfric arch·escob a gant yr offe+
ren. Kanys yn|y archescobty ef yd|oe+
dit yn dala ỻys. ac o|r diwed gỽedy gỽ+
isgaỽ y vrenhinaỽl wisc. am y brenhin
a theckau y ben o goron y teyrnas.
a|e deheu o|r deyrnwialen. Ef a|ducpỽ+
yt y|r eglỽys benaf. ac o|r|tu deheu ac
o|r tu asseu idaỽ y deu archescob yn|y
gynhal. ac y·gyt a hynny petỽar bre+
nhin. nyt amgen brenhin yr alban.
a brenhin dyuet. a brenhin gỽyned.
a brenhin kernyỽ yn herỽyd eu bre+
int ac eu dylyet. yn arỽein petỽar
cledyf eureit noethon yn|y vlaen
ac y·gyt a hynny ỻawer o gỽfenoed
amryfaelon vrdassoed yn eu proces+
sio o pop parth. yn ol ac ym·blaen
yn kanu amryfaelon gyỽydolaethe+
u ac organ. ac o|r parth araỻ yd|oed
y vrenhines yn|y vrenhin·wisc. ac
escyb o bop parth yn|y dỽyn hitheu
y eglỽys y mynachesseu. A phedeir
gỽraged y petwar brenhin a|dywe+
dassam|ni uchot yn arỽein pedeir
clomen purwen yn|y blaen yn herỽ+
yd eu breint ỽynteu. a|r gỽraged
yn enrydedus gan diruaỽr leỽe+
nyd yn kerdet yn|y hol. Ac o|r diỽed

175

gỽedy daruot y|processio ympob vn o|r
dỽy eglỽys. kyn|decket a|chyn digrifet
y kenit y kywydolaetheu ar organ. ac
na ỽydynt y marchogyon py le gyntaf
y kyrchynt. namyn yn torfoed pob eil+
wers y kerdynt y honn yr aỽr·hon. ac
y|r ỻaỻ gỽedy hynny. A phei treulit y
dyd yn gỽbỽl yn dỽywaỽl wassanaeth
ny magei dim blinder y neb. ac o|r|diỽed
gỽedy daruot yr offereneu ympop vn
o|r|dỽy eglỽys. Y brenhin a|r|vrenhines
a|diodassant eu brenhin·wisgoed y am+
danunt. ac odyna y brenhin a aeth
y|r neuad a|r gỽyr oỻ y·gyt ac ef. a|r
vrenhines a|r gỽraged y·gyt a hi y
neuad y vrenhines gan gadỽ hen
gynefaỽt tro. Pan enrydedynt y gỽ+
yluaeu maỽr. y gỽyr ygyt a|r gỽyr yn
bỽyta. a|r gỽraged y·gyt a|r gỽraged
yn wahanedic. a gỽedy kyflehau pa+
ỽb y eisted yn herỽyd y deissyfei y dei+
lygtaỽt. Kei benn·sỽydỽr yn wiskedic
o|ermynwisc. a mil y·gyt ac ef o|vn+
ryỽ adurn. a|hynny o veibon dylye+
dogyon. a gychwynassant y wassanaethu
o|r gegin anregyon. ac o|r parth araỻ
bedwyr a mil o|veibon gỽyrda ygyt
ac ynteu yn wisgedic o amryuaelon
wiscoed yn gỽassanaethu gỽirodeu o|r
vedgeỻ. Ac o|r parth araỻ yn ỻys y
vrenhines aneiryf o amylder gỽassa+
naethwyr yn wisgedic o amryfaelon
wisgoed yn herỽyd eu defaỽt yn|talu eu
gỽassanaeth yn|diwaỻ. a|r petheu hyn  ̷+
ny a|e ry·otres pei ascrifenỽn. gormod
o hyt a blinder a ỽnaỽn y|r ystorya. ka+
nys ar y veint teilygdaỽt honno y+
d|oed ynys prydein megys y racvlaen+
ei yr hoỻ ynyssed o amylder eur ac
aryant ac alafoed dayraỽl. A phy var+
chaỽc bynhac a vynnei vot yn glot+
uaỽr yn ỻys arthur o vn·ryỽ wisc
y·d|aruerynt. ac o vn·ryỽ arueu. ac o
un·ryỽ dyỽygyat marchogaeth. Y gor+
derchwraged o|vn ỻiỽ wisgoed. ac o