Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 5v

Ystoria Dared

5v

19

y edrych kestyỻ gỽyr troea. A gỽyr tro+
ea yn edrych cestyỻ gỽyr groec. ac odyna pa+
lamides a|anuones agamemnon. y lespeus
at teslus y rei a|ỽnathoed agamemnon kyn
no hynny yn genadeu idaỽ y gyỽeiryaỽ bỽ+
yỻyrnev. ac y dỽyn gỽneith* o voecia y
gan telephus idaỽ. a phan deuth agamem+
non yno ef a datkanỽys brat palamides
yn|y gyueir udunt. a thrỽm uu gantaỽ
hynny. ac y·nteu a|dvyaỽt nat drỽy vo+
lest nac y|dreis arnaỽ ef y|dygyssit yr
amherodraeth rac·daỽ. namyn y gỽrth+
ot ohonaỽ o|e rỽyd eỽyỻys e|hunan. ac
ef a|erchis udunt hỽy baratoi bỽytỻy+
ryeu a ỻenỽi eu|ỻogeu ohonaỽ. ac yna
yd|oed palamides ynteu yn kadarnhau y
kestyỻ ac yn eu kylchynu o dyroed a mu+
roed kadarn. a gỽyr troea a|ouynassant
paham yd|oed wyr groec yn ỻuydaỽ ac
yn|atneỽydu y muroed ac yn chỽanecka+
u clodyeu ac yn|kyỽeiraỽ pob peth mor
garedic a hynny. ac ỽedy ymỽahanu o
ỽyr troea a|gỽyr groec a chladu y meirỽ
a daruot y vlỽydyn. Priaf vrenhin
ac ecuba y|ỽreic. a pholixena y verch. a
gỽyr troea y rei ereiỻ a|deuthant hyt
ar ved ector. ac achelarỽy a|deuth yn|y
erbyn. ac edrych a|ỽnaeth ar|bolixena a|e
phryt hi a|e thegỽch a aeth yn|y vedỽl ef.
a dechreu a|ỽnaeth y charu yn uaỽr. ac ody+
na treulaỽ y vuched a|ỽnaeth ef yn ỻesged ac
yn seguryt o garyat y uorỽyn. a ỻidyaỽc
y|kymerth ef arnaỽ dỽyn rac agamemn+
on yr|amherodraeth. a gossot palamides yn
bennaf arnei. ac ỽrth hynny megys y
kymheỻei gareat y vorỽyn gorchymun
a|ỽnaeth y ffydlonaf ỽas ef frigius y hỽn+
nỽ uynet at ecuba gỽreic briaf y erchi po+
lixena y merch hi yn wreic y achelarỽy. ac
o|rodit hi idaỽ ef ynteu a|ymhoelei adref dra
e|gefyn a|e virmidoes. nyt amgen y ỽlat y+
gyt ac ef. a|r aỽr y gỽnelei ef hynny. ac y|gỽ+
naei y|tyỽyssogyon ereiỻ oỻ y kyffelybrỽyd.
a|r gỽas a|gerdaỽd racdaỽ. ac a|datkanaỽd
y ecuba yr hynn a|orchymynyssei achelarỽy
i·daỽ. a hitheu a|dyỽat vot yn|da genti hi
hynny o|r|bei da gan briaf y gỽr hi. a thra
vei hi yn ymgyghori a|phriaf. erchi a|ỽna+
eth hi y|r gỽas ymhoelut dra|e gefyn. ac aga+
memnon a ymhoeles a niuer maỽr gantaỽ
o|logeu y·gyt ac ef at y ỻu. ac ecuba a|ym+
adrodes a|phriaf am dadyl achel. a priaf a
dyỽaỽt na eỻit ueỻy. Nyt er tebygu o·hona+
[ ỽ ef

20

na bei deilỽg y iachelaraỽy ym·gefflybu ac
ef. namyn kyt rodei ef y|verch idaỽ a|e enkil ef
odyno nat en·kilyei y tyỽyssogyon ereiỻ mỽy
no|chynt. ac ony|bei hynny ynteu vot yn|drỽc
ac yn|enỽir gantaỽ ef rodi y verch eu gelyn.
ac ỽrth hynny o|r mynei achel hynny bei
dragyỽydaỽl dagnoved y·rydunt. ac enkilyei
y|ỻu yn gyntaf. a chadarnhau y dagnoued.
ac o|r gỽnelei ef hynny ynteu a rodei y verch
idaỽ ef. ac ueỻy anuon a|ỽnaeth achel y ỽas
at ecuba val yd|oed ossodedic y·rydunt y ỽy+
bot beth a gaỽssei briaf yn|y gyghor a·m y
neges ef. ac ecuba a atrodes oỻ y|r gỽas yr
hyn a|gauas gan briaf. a|r gỽas a|e datkanỽ+
ys y achelarỽy. ac yna achel a gỽynỽys na
aỻei ry ludyas hoỻ roec a throea y ymlad
o achaỽs un ỽreic. Nyt amgen noc elen vana+
ỽc. ac hyt yr amser yr ytoedynt yn hynny a|r
saỽl vilyoed o dynyon a|r ladyssit y·no a|bot
eu rydit hỽy yn rỽymedic. ac wrth hynny bot
yn reit gỽneuthur tagnoued. a gỽasgaru y|ỻu
ac yna y|darvu y vlỽydyn. a theruyn y|gygre  ̷+
ir. a phalamides a dyỽyssyỽys y lu y maes
ac a|e|dysgỽys. a deiphebus a deuth a|e lu yn y erbyn.
ac achelarỽy yn·teu o|lit am y ỽreic nyt aeth y|r
vrỽydyr. a phalamides a|gauas achaỽs ac a
gyrchỽys deiphebus ac a|e|ỻadaỽd. ac ymlad a
gyfodes yrydunt. a gyrru fo arnunt o bob pa+
rth. a ỻaỽer o vilyoed a dygỽydassant. a phala+
mides a|ymhoeles at y vydin yn|gyntaf ac a|e
hannoges y ymlad yn|da. ac yn|y|erbyn y deuth
sarpedon yn ỽych·yr. a phalamides a|e|ỻadaỽd ef.
ac val y daruu idaỽ i|lad. Ef a|ymhoeles at y
vydin yn ỻaỽen ac yn vaỽr·vrydus. ac yn|o·go+
nedus. ac alexander paris a|e|byryỽys ef a|saeth
ac a|e brathỽys yn|y vynỽgyl. a|gỽyr troea a|e
hymoelassant. ac a gyt·taflyss·ant ergytyeu
y|r rei ereiỻ. ac veỻy y|ỻas palamides. ac val
y|ỻas y brenhin y|dygỽydassant gỽyr groec.
a gỽyr troea a|ỽnaethant deruysc maỽr ar+
nunt. ac ỽynteu a phoassant y eu kestyỻ. a
gỽyr troea a|e hymlityassant y eu ỻogeu. ac
y achelarỽy y datkanỽyt hynny. ac ynteu a|e
kymerth arnaỽ ual na|s gỽybydei ef dim y
ỽrthaỽ. ac eissoes aiax a|e hamdiffynnỽys hỽy
yn|gadarn. a|r nos a|ỽahanỽys yr ymlad. a
gỽyr groec yn|eu kestyỻ a|gỽynassant pala+
mides o|e gyfyaỽnder a|e daeoni. a gỽyr troea ỽynteu
o|r|parth araỻ a|gỽynassant sarpedon. a deiphe+
bus. ac yna. Nestor tyỽyssaỽc o|roec oed vỽy+
af a|hynaf o|r vydin a|elỽis hyt nos y tyỽys+
sogyon y ymgyghor. ac a|gyghores ac a annoges
vdunt wneuthur agamemnon yn amheraỽ+