Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 61v

Brut y Tywysogion

61v

244

ỻygheswyr yscotteit. A gỽydyl a|d·euth+
ant yn borth idaỽ. ac yna y ducpỽ+
yt yscrin dewi yn ỻedrat o|r eglỽys ac
yspeilỽyt yn ỻỽyr yn ymyl y|dinas. ac
yna y crynaỽd y dayar yn diruaỽr yn hoỻ
ynys prydein. ac yna y bu uarỽ susyen
escob mynyỽ y doethaf o|r brytanyeit ac
arderchaỽc o grefydus uuched. wedy
clotuorussaf dysgedigaeth y disgyblon
a chraffaf dysc y|plỽyfeu y petwar uge+
inuet vlỽydyn o|e oes. a|r un·vet eisseu
o vgein o|e gyssegredigaeth nos galan
Jonaỽr. ac yna y torret mynyỽ y gan
genedyl yr ynyssed. ac y bu uarỽ kedi+
uor uab goỻỽyn. a ỻywelyn y vab a|e
vrodyr a|ỽahaỽdyssant ruffud uab
Maredud. ac yn|y erbyn yd|ymladaỽd
rys ab teỽdỽr ac a|e gyrraỽd ar ffo. ac
yn|y|diwed y ỻadaỽd. Deg mlyned a
phedwar ugein a mil oed oet crist.
pan las rys ab teỽdỽr brenhin deheu+
barth y gan y ffreinc a|oed yn pressỽylaỽ
brecheinaỽc. ac yna y dygỽydaỽd teyr+
nas y brytanyeit. ac yna yd|yspeilaỽd ka+
dỽgaỽn uab bledyn dyuet yr eildyd o
vei. ac odyna deu vis wedy hynny
amgylch kalan gorffena y deuth y ffre+
inc y dyuet. a cheredigyaỽn y rei a|e
kynhaỻassant etwa. ac a|gadarnhays+
sant y kestyỻ a hoỻ tir y brytanyeit
ac yna y ỻas y moel cỽlỽm ab dỽncha+
th brenhin y picteit a|r albanyeit y
gan y freinc. ac edwart y vab. ac yna
y gỽediaỽd Margaret urenhines gỽre+
ic y moel cỽlỽm ar duỽ drỽy ymdiret
yndaỽ. gỽedy clybot ỻad y gỽr a|e mab
hyt na bei vyỽ hi yn|y varỽaỽl uuched
yma. a gỽarandaỽ a|oruc duỽ y|gỽedi.
kanys erbyn y|seithuet dyd y bu uarỽ
ac yna yd|aeth gỽilym goch brenhin
yr hỽnn kyntaf a|oruu ar y saeson o
glotuorussaf ryfel hyt yn normandi
y gadỽ ac y amdiffyn teyrnas ropert
y vraỽt. yr hỽnn a|athoed hyt yg|kaer+
usalem y ymlad a|r sasinyeit* a che+
nedloed ereiỻ agkyfyeith ac y amdiffyn

245

y cristonogyon. Ac y haedu mỽy o|glot
a gỽilyn yn trigyaỽ yn normandi y gỽr+
thladaỽd y brytanyeit ỻywodraeth y
ffreinc heb aỻel godef eu creulonder
a|thorri y kestyỻ yg|gỽyned a myny+
chu anreithaỽ a ỻaduaeu arnunt.
ac yna y|duc y ffreinc luoed hyt yg|gỽy+
ned. a|e kyuerbynyeit a|oruc kadỽgaỽn
uab bledyn. a|e kyrchu. a goruot arnunt
a|e gyrru ar|ffo a|e ỻad   o|diruaỽr
ladua. a|r vrỽydyr honno a|ỽnaethpỽyt
yg|koet ysppỽys. ac yn diwed y vlỽydyn
honno y torres y brytanyeit hoỻ ges+
tyỻ keredigyaỽn a dyuet eithyr deu
nyt amgen penuro a ryt y gors. a|r bo+
byl a hoỻ anifeileit dyfet a|dugant
gantunt. ac adaỽ a|wnaethant dyfet
a cheredigyaỽn yn diffeith. Y vlỽydyn
rac ỽyneb y diffeithaỽd y ffreinc gỽhyr
a chedweli ac ystrat tywi. ac y trigya+
ỽd y gỽladoed yn diffeith. a hanher y
kynhaeaf y kyffroes gỽilim vrenhin
lu yn erbyn y brytanyeit. a|gỽedy
kymryt o|r brytanyeit eu hamdiffyn
yn|y coetyd a|r glynned. yd ymchoelaỽd
gỽilim adref yn orỽac heb enniỻ dim
Y vlỽydyn rac ỽyneb y bu uarỽ gỽilim
uab baldwin yr hỽnn a rỽndỽalaỽd
casteỻ ryt y gors. ac yna y gỽrthalada*+
ỽd brytanyeit brecheinaỽc a gỽent a
gỽenỻỽc arglỽydiaeth y ffreinc. ac yna
y kyffroes y ffreinc lu y went. ac
yn orỽac heb enniỻ dim yd|ymchoelas+
sant. ac y ỻas yn ymchoelut drachefyn
y gan y brytanyeit yn|y ỻe a|elỽir keỻi
carnant. Gỽedy hynny y freinc a
gyffroassant|lu y brytanyeit. a medyly+
aỽ diffeithaỽ yr hoỻ wlat heb aỻu cu+
plau eu medỽl yn ymchoelut drachefyn
y ỻas y gan veibon Jdnerth ab kadỽ+
gaỽn. Grufud ac Juor yn|y ỻe a|elỽir
aber ỻech a|r kiỽtaỽtwyr a drigyass+
ant yn eu|tei yn diodef yn diofyn yr
bot y kestyỻ etwa yn gyfan. a|r kas+
teỻwyr yn·dunt. Yn|y vlỽydyn honno
y kyrchaỽd vchtrut uab etwin. a hoỽ+