Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 67v

Brut y Tywysogion

67v

268a

nedel di. A mi a dalaf it yn gymeint ac
y kyghorvynho paỽb o|th genedyl ỽrth+
yt. a mi a rodaf it dy hoỻ tir yn ryd
A phan|gigleu grufud hynny. anuon
kenadeu a|oruc at y brenhin y geissaỽ
hedỽch y gantaỽ. a|r brenhin a|e kym*
ef y hedỽch drỽy dalu o·honaỽ dreth
uaỽr idaỽ. ac ymchoelut a|oruc y bren+
hin y loegyr. ac erchi y owein dyuot y+
gyt ac ef. a|dywedut y talei idaỽ a|vei
gyfyaỽn. a dywedut ỽrthaỽ hynn a
dyỽedaf it. Mi a af y|normandi ac o deu+
y di y·gyt a|mi. mi a|gyweiraf itt bop
peth o|r a edeweis it. a mi a|th wnaf yn
uarchaỽc vrdaỽl. a|chanlyn y brenhin a|ỽ+
naeth drỽy y mor. A|r brenhin a gywira+
ỽd idaỽ pob peth o|r a e·dewis idaỽ. Y vlỽy+
dyn rac ỽyneb y ymchoelaỽd y brenhin
o|normandi ac owein uab kadỽgaỽn
gyt ac ef. ac y|bu uarỽ Jeffrei escob
mynyỽ. ac yn|y ol ynteu y deuth gỽr o
normandi yr hỽnn a|elỽit bernart yr
hỽnn a|dyrchafỽyt yn escob ym|mynyỽ y
gan henri vrenhin. o anuod hoỻ ysol*+
heigon y brytanyeit gan eu tremygu.
Yg|kyfrỽg hynny y|deuth grufud uab rys
teỽdỽr brenhin deheubarth o Jwerdon
yr hỽnn a|athoed yn|y vabaỽl oetran y+
gyt a|r rei o|e gereint hyt yn Jwerdon
ac yno y trigyaỽd yny vu ỽr aeduet. ac
yn|y diwed gỽedy dyffygyaỽ o tra hir
aỻtuded yd ymchoelaỽd y dref y dat. a
hỽnnỽ a drigyaỽd amgylch dỽy vlyned
gỽeitheu y·gyt a geralt ystiwart cas+
teỻ penuro y daỽ gan y chwaer. a hon+
no oed nest uerch rys uab teỽdỽr gỽ+
reic geralt ystiwart. gỽeitheu ereiỻ
gyt a|e gereint. gỽeitheu yg|gỽyned. gỽ+
eitheu yn aỽsen o|le y|le. Yn|y diwed y cu+
hudỽyt ỽrth y brenhin. a dywedut bot me+
dỽl paỽb o|r brytanyeit gyt ac ef. drỽy
y|ryuygy o vrenhinaỽl vedyant henri
vrenhin. a|phan gigleu gruffud y chw+
edleu hynny. aruaethu a|wnaeth ar
vynet at ruffud uab kynan. y geissaỽ
amdiffyn y hoedel. a gỽedy anuon kena+

268b

deu ef a|e·dewis o deuei attaỽ y aruolli
yn|ỻaỽen. a|gỽedy clybot o|rufud uab rys
hynny ef a hoỽel y vraỽt a|aethant attaỽ
yr howel hỽnnỽ a vuassei yg karchar
ernỽlf uab roser iarỻ casteỻ baldwin
yr hỽnn y rodassei wilim vrenhin
idaỽ kyfran o gyfoeth rys uab tewdỽr
ac yn|y diỽed y diagassei yr howel hỽn+
nỽ. yn annafus gỽedy trychu y aelodeu
o|r|carchar. ac yna yd|aruoỻet ỽynt ac
ereiỻ gyt ac ỽynt yn hegar y gan rufud
uab kynan. Ac yg|kyfrỽg hynny gỽe+
dy clybot o|r brenhin mynet grufud ab
rys at ruffud ab kynan. anuon kenadeu
a|wnaeth at ruffud uab kynan y erchi i+
daỽ dyuot attaỽ. ac ufud vu ruffud y vy+
net att y brenhin. Ac megys y mae moes
y ffreinc tỽyỻaỽ dynyon drỽy edewidion
adaỽ ỻaỽer a|ỽ·naeth henri vrenhin idaỽ
o chymerei arnaỽ dala grufud uab rys
a|e anuon yn vyỽ attaỽ ef. ac ony aỻei y
dala. y lad ac anuon y benn idaỽ. ac yn+
teu drỽy adaỽ hynny a|ymchoelaỽd y wlat
ac yn|y ỻe gofyn a wnaeth py le yd|oed ru+
fu uab rys yn trigyaỽ. a menegi a|wnaeth+
pỽyt y rufud uab rys. dyuot grufud
uab kynan o lys y brenhin a|e geissaỽ yn+
teu yn ewyỻys. ac yno y dywaỽt rei ỽrth+
aỽ a|odynt yn|trigyaỽ gyt   ac ef drỽy
ewyỻys da. gochel y gedrycholder. yny
wyper py fford y kerdo y chwedyl. ac
ỽynteu yn dywedut hynny nachaf vn yn
dyuot. ac yn|dywedut. ỻyma varchogy+
on yn|dyuot ar vrys. a breid yd athoed ef
dros y drỽs nachaf y marchogyon yn
dyuot y geissaỽ. ac ny aỻaỽd amgen no
chyrchu eglỽys a·ber daron ar|naỽd. a
gỽedy clybot o ruffud uab kynan y dia+
nc. y|r eglỽys. anuon gỽyr a|oruc a|oruc
y tynu ef o|r eglỽys aỻan. ac ny adaỽd
escyb a henafyeit y wlat hynny rac ỻy+
gru naỽd yr eglỽys. a|gỽedy y eỻỽg o|r
eglỽys ef a ffoes y|r deheu. ac a deuth y
ystrat tywi. a gỽedy clybot hynny ỻaw+
er a|ymgynuỻaỽd attaỽ o bop tu. ac yn+
teu a duc kyrch an·hegar am|ben y ffre+