Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 68v

Brut y Tywysogion

68v

271

dyon o dyfet y geredigyaỽ. A chymryt
gỽrthỽynebed y|r gyfyaỽnder. Gỽedy
galỽ o gediuor ab|gronỽ. a howel uab
idnerth. a thrahayarn ab Jthel. y rei
a|odynt yn dynessau o gyfnessafrỽyd ge+
rennyd a|chyfaduab a duunaỽ arglỽydia+
etheu idaỽ. a|r rei hynny a|oedynt gyt
ac ef ymblaen hoỻ|wyr keredigyaỽn. ac
nyt oed dim a aỻei uot yn|direitach no|r
kediuor hỽnnỽ. y|r wlat agkyffredin kym*
noc yt adaỽ dyfet yn ỻaỽn o amryuaelon
genedloed. Nyt amgen flemissyeit a ffreinc
a saeson a|e giỽt·aỽt genedyl e|hun. y rei kyt
beynt vn genedyl a gỽyr keredigyaỽn.
Eissoes gelynyon gallonneu oed gantunt
o achaỽs eu hanesmỽythdra a|e hannun+
deb kyn no hynny. ac yn vỽy no hynny
rac ofyn y|tremyc a wnathoedynt y hen+
ri vrenhin. Y gỽr a|dofhaassei hoỻ benna+
duryeit y·nys prydein o|e aỻu a|e ve+
dyant. ac a|darestygassei lawer o wlado+
ed tra·mor ỽrth y lywodraeth. Rei o ne+
rth arueu. Ereiỻ o aneiryf rodyon eur
ac aryant y gỽr ny|s dichaỽn neb ym·os+
cryn ac ef eithyr duỽ e hun. y neb a ro+
des y medyant idaỽ. a gỽedy dyuot gru+
fud|ab rys yn|gyntaf y|deuth y is coet.
ac yna y kyrchaỽd y ỻe a|elwir blaen por+
th hodnant. Yr honn a|adeilassei neb·vn fle+
missỽr. ac yno y deuth y flemisseit y drigy+
aỽ. A gỽedy ymlad dydgỽeith ar hyt y
dyd. a|ỻad ỻaỽer o wyr y dref. a ỻad vn
o|e wyr ynteu. a ỻosgi y ran vỽyaf o|r dref
heb gael dim amgen no hynny yd ymcho+
elaỽd drachefyn. Odyna y ruthraỽd gỽyr
y wlat attaỽ o dieflic annogedigaeth yn gy+
fun megys yn deissyfyt. a|r saesson a dugas+
sei gilbert kyn|no hynny y gyflewni y wlat
yr honn kyn no hynny o anamylder pob+
loed a|oed wac·valch. a|diffeithassant ac
a|ladassant. ac a|yspeilassant. ac a|losgas+
sant y tei. a|e hynt a|e k nwryf a|dugant
hyt y|mhenwedic. a|chy ynu a|orugant
gasteỻ razon ystiwert a|oed ossodedic y+
n|y ỻe a|elwit ystrat peithiỻ. ac ymlad ac ef
a|orugant. a|e orchyfygu. a gwedy ỻad ỻaỽ+

272

er yndaỽ y losgi a|wnaethant. A phan deu+
th y nos pebyỻyaỽ a|wnaeth yn|y ỻe a|elwir
glasgruc. megys ar viỻtir y ỽrth eglỽys
badarn. a nasrỽyd* a|ỽnaethant yn|yr eglỽ+
ys. dỽyn yr yscrubyl yn vỽyt udunt o|r e+
glỽys. a|r bore drannoeth ymaruaethu
a|wnaethant a|r casteỻ a|oed yn aber
ystỽyth gan debygu y oruot. ac yna y|dan+
uones razon ystiwart gỽr a|oed gasteỻỽr
ar y casteỻ hỽnnỽ. ac a|losgyssit y gasteỻ
ynteu kyn no hynny. ac y ỻadyssit y wyr yn
gyffroedic o dolur am y wyr ac am y goỻet
ac yn ergrynedic rac ofyn kenadeu hyt
nos y gasteỻ ystrat Meuruc yr hỽnn a|w+
nathoed gilbert y arglỽyd kyn|no hynny
y erchi y|r casteỻwyr oed yno dyuot a|r
ffysc yn borth idaỽ. a gỽercheidỽeit y kas+
teỻ a anuonassant attaỽ kymeint ac aỻys+
sant y gaffel. ac hyt nos y deuthant attaỽ
Trannoeth y kyuodes gruffud uab rys
a ryderch uab teỽdỽr y ewythyr a maredud
ac owein y veibon. yn ansynhỽyrus oc
eu pebyỻ heb gyỽeiraỽ eu bydin. a heb
ossot arỽydon oc eu blaen namyn bilein+
ỻu. Megys kyweithas o giwtaỽt·bobyl
digygor heb lywyaỽdyr arnunt. y kyme+
rassant eu hynt parth a chasteỻ aber
ystỽyth. yn|y ỻe yd oed razon ystiwert a|e
gymhortheit gyt ac ef. heb ỽybot o·nadunt
hỽy hynny yny deuthant hyt yn ystrat
antarron a|oed gyfarỽyneb a|r casteỻ. a|r
casteỻ a|oed ossodedic ar benn mynyd
a|oed yn ỻithraỽ hyt yn a·von ystỽyth. ac
ar yr|avon yd|oed pont. Ac ual yd oedynt
yn|seuyỻ yno. megys yn gỽneuthur mag+
neleu. ac yn medylyaỽ pa|ffuryf y torrynt
y casteỻ. y|dyd a lithraỽd haeach yny oed
pryt·naỽn. ac yna yd|anuones y casteỻ·w+
yr megys y mae moes gan y ffreinc gỽ+
neuthur pop peth drỽy ystryỽ. gyrru saeth+
ydyon hyt y bont y vickre ac ỽynt megys
o delynt hỽy yn ansynhỽraỽl dros y bont
y|gaỻei uarchogyon ỻurugaỽc eu kyrchu
yn deissyfyt a|e hachub. a|phan welas y
brytanyeit y saethydyon mor leỽ yn kyr+
chu y|r bont. yn ansynhỽyrus y redas+