Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 83r

Brut y Tywysogion

83r

349

hinaỽl arỽylant y drychafỽyt henri y
mab hynaf idaỽ naỽ mlyned yn urenhin
ar lyỽodraeth y|deyrnas. a thrỽ ganma+
ỽl rei o wyrda ỻoegyr a|e hescyb y kysse+
graỽd escob bad ef yn|vrenhin. drỽy
aỽdurdaỽt cardinal o rufein a legat
y|r pab. ac yno y coronet ac y kymerth
y groes. Y ulỽydyn honno y bu uarỽ
howel ab gruffud ab kynan. ac y clad+
ỽyt yn aber conỽy. Y ulỽydyn rac
ỽyneb y bu gyghor yn ryt ychen y gan
gyt·uarchogyon henri urenhin. ac yno
y traethỽyt am|hedỽch a chygreir y·ryg+
tunt a lowys uab brenhin freinc. a
gỽyr y gogled. a gỽedy na|dygrynoynt
dim o hynny. Mordỽyaỽ a|oruc lowys
y freinc y geissaỽ kyghor y gan phylip
y dat. am|y gỽeithretoed a|ỽnelei rac ỻaỽ
yn ỻoegyr. Yg|kyfrỽg hynny y kyfodes
gỽyr y brenhin yn erbyn y gyt·aruoỻwyr
ef. a dỽyn ỻaỽer o gyrcheu arnunt.
ac odyno dyuot a|wnaethant y gaer
wynt. a chymeỻ y casteỻwyr y rodi y
casteỻ udunt. a goresgyn y kestyỻ ereiỻ
a rodyssit y lowys. Yg|kyfrỽg hynny
yd ymchoelaỽd lowys y loeger. ac ychy+
dic o nifer ygyt ac ef. ac odyna o ach+
aỽs y dyuotyat y bu ehofnach y gogled+
wyr a|r freinc. a chyrchu dinas lincol
a|ỽnaethant a|e oresgyn. ac ymlad a|r cas+
teỻ·wyr. ac eissoes y kasteỻỽyr a ymdiffyn+
nassant y casteỻ yn gywir ỽraỽl. ac
anuon kenadeu a|orugant at wilim
varscal iarỻ penuro y gỽr a oed yna hy+
neif a|phenkyghorỽr y deyrnas. a gỽ+
yr·da ereiỻ o loegyr. ac erchi anuon porth
vdunt. a|r rei hynny o gyt·gyghor a
gynuỻassant hoỻ gedernit ỻoegyr
ygyt ac ỽynt y uynet y nerthockau
y casteỻwyr. kanys gỽeỻ oed gantunt
teruynu eu bywyt yn gamoledic* dros
rydit eu teyrnas no chyt·odef ac aghy+
freitheu y ffreinc. ac yna tynnu a|ỽnae+
thant yn aruaỽc uarchaỽclu tu a
lincol. a cher bron y|pyrth kyweiryaỽ
eu bydinoed a|e gossot y ymlad a|r gaer

350

ac yna y gogledwyr a|r freinc a ymwisgas+
sant y ỽrthỽynebu udunt. ac yscynu y
muroed ac amdiffyn yn ỽraỽl a|wnaethant
a gỽedy ymlad yn hir o bop tu. ef a|dias+
geỻaỽd bydin y ỽrth y ỻu. Ẏr honn yd o+
ed iarỻ caer loyỽ a faỽcỽn breỽys yn|y
harỽein. a thrỽy drỽs dieithyr ar y casteỻ
y|deuthant y myỽn. a chyrchu y dinas a|ỽ+
naethant. a gỽneuthur diruaỽr aerua
o|r freinc a|r gogledwyr. ac ỽynteu gỽedy
eu haruthraỽ a|gymerassant eu|ffo. ac
megys yn·vydyon pob un o·nadunt a
ymgudyei yn y ỻe kyntaf y kaffei. ac y+
na y kyrchaỽd gỽyr henri urenhin y
pyrth ac y torrassant ac y|deuthant y my+
ỽn. ac ymlit y ffoodron a|e ỻad a|e dala
a|e carcharu. ac yn|y vrỽydyr honno y de+
lit iarỻ kaer wynt. a iarỻ henford a
robert ab gỽaỻter. ac y ỻas iarỻ perffi
y bonhedickaf o|r ffreinc. a symỽnt dy pef+
fi. a hu dy roc. a gilbert iarỻ clar. a ro+
bert derup·el. a reinald dy cressi gỽnsta+
byl kaer ỻeon. a|geralt iarỻ a ỻaỽer o
rei ereiỻ. ac anneirif onadunt a|vodes
yn|yr auon. ac ueỻy yd|ymchoelaỽd gỽyr
y brenhin yn ỻaỽen drỽy uoli duỽ. y gỽr
a|ỽnaeth rydit y|r bobyl. ac yna yn ofnaỽc
y|peidyaỽd lowys ac ymlad a|r casteỻ. ac y
bryssyaỽd y lundein. ac anuon kenadeu a|ỽ+
naeth y ffreinc yn ol nerth. ac yna y kedỽ+
is gỽyr y brenhin y porthueyd a|diruaỽr
lu gantunt. ac yna y|doeth y|ffreinc y hỽy+
laỽ y moroed a diuessur lyges gantunt. a
chyr bronn a·ber auon temys y bu ymlad
ỻogeu y·rỽg y saeson a|r ffreinc. a gỽedy
ỻad ỻaỽer o|r freinc y syrthaỽd y uudugo+
lyaeth y|r saesson. Ac odyna yn hyfryt yd
ymhoelassant drachefyn. wedy gỽarchae
lowys yn ỻundein Ẏg|kyfrỽg hynny o
damwein y kynni* reinald y breỽys a|r
brenhin. a|phan welas rys ieuanc ac oỽe+
in meibon gruffud ab rys. y hewythyr
yn mynet yn erbyn yr aruoỻ a|ỽnatho+
ed ỽrth wyrda ỻoegyr a chymry. kyfodi
yn|y erbyn a|ỽnaethant. a goresgyn bu+
eỻt y arnaỽ oỻ eithyr y kestyỻ. ac yna