Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 10r

Brut y Brenhinoedd

10r

37

ef hyt y ỻe y dyỽedassei ry adaỽ y gedym+
deith. a gỽedy eu dyuot hyt yno. kyvodi a|ỽ  ̷+
naeth brutus a|e vydin gyt ac ef yn ar·uaỽc
ac eu ỻad yn ỻỽyr. ac odyna kerdet a|oruc
parth ac at y ỻu. a ranu y lu yn deir bydin
a gorchymyn y baỽp kerdet yn daỽel. a chyr+
chu o bop parth y|r ỻu heb ffrost gan neb.
ac na ladei neb ohonunt vn gỽr hyt pan
elei vrutus hyt ymhebyỻ y brenhin yn gyn+
taf. ac yna pan glyỽynt hỽy y gorn ef
gỽnelei baỽb y aỻu. 
A  gỽedy eu dysgu veỻy o|vrutus ỽ+
ynt kerdet a|ỽnaethant yn daỽel ac
yn reolus yny doethant ymplith
y ỻuesteu paỽb yn|y gyfeir. ac veỻy aros
y|r arỽyd deruynedic a|oed y·rydunt ac eu
harglỽyd. ac yna gỽedy dyuot brutus y
drỽs pebyỻ y brenhin y|r ỻe y damunassei
y dyuot idaỽ heb ohir y kanpỽyt y corn
yn arỽyd. ac yna ny|s gohiryassant neb
o|e wyr namyn mynet y myỽn ar tor y kys+
gaduryeit a rodi dyrnodeu agheuaỽl ud+
unt. ac yn|y ỽed honno briỽaỽ y pebyỻeu
a|r ỻuesteu. ac veỻy gan gỽynuan a|disgy+
ryein y rei meirỽ y deffroynt y|rei byỽ. a
megys deueit ymplith bleideu heb ỽybot ffo+
rd y ffo yd arhoynt eu hageu. Nyt oed u+
dunt naỽd kany cheffynt o ennyt wiskaỽ
eu harueu. ny cheynt ỽynteu o ennyt fo
namyn rydec yn noethon diaruot ymplith
eu gelynyon aruaỽc. ac y ỻedit. ac o dihag+
ei neb ac ychydic o|e eneit gantaỽ rac
meint y aỽyd yn ffo briỽaỽ ac essigaỽ a ỽ+
naei ar gerric a drein a mỽyeri. ac y+
gyt veỻy y coỻynt eu gỽaet ac eu he+
neiteu. ac o darffei y rei o·nadunt o nerth
ae taryan ae arueu ereiỻ kaffel ỻe y|ym+
gudyaỽ drỽy dyỽyỻỽch y nos. ymplith y
kerric y syrthynt yny vriỽynt yn anauus.
ac o|r dihagei neb o|r damỽein tyghetuena+
ỽl hỽnnỽ. y bodynt ar y dyfred gyr eu ỻaỽ.
ac veỻy breid oed o|r dihagei neb yn dian+
af o|r ryỽ damỽein direidi hỽnnỽ ac ef. a
gỽedy gỽybot o wyr y kasteỻ bot eu har+
glỽyd yn ỻad eu gelynyon veỻy. Dyuot
aỻan o|r kasteỻ a|ỽnaethant ỽynteu. a deu+
dyblygu aerua o·nadunt. a Megys y dyỽ+
espỽyt uchot kyrchu a|ỽnaeth brutus be+
byỻ y brenhin a|e daly ac erchi y garcharu.
kanys mỽy les a|debygei y vot o|e garcha+
ru noc o|e lad. Y dorof a|oed y·gyt ac ynteu.
ny orffỽyssei honno yn ỻad heb drugared
a gyfarffei a hi. ac yn|y wed honno y treu+
lyssant y nos yny deuth y dyd. yny oed

38

amlỽc gỽelet meint yr aerua a|ỽnathoe+
dynt. ac yna ỻaỽenhau a|ỽnaeth brutus
a ranu yr yspeil a|ỽnaethpỽyt y·rỽg
y ỽyr ef. a thra ytoedit yn ranu yr
yspeil yd aethpỽyt a|r brenhin ygharch+
ar y|r kasteỻ. ac yd|erchis brutus kada+
rnhau y kasteỻ a chladu y calaned.
a gỽedy daruot hynny ymgynuỻaỽ
a|ỽnaeth brutus a|e lu y·gyt. a dirua+
ỽr leỽenyd a budugolyaeth gantunt.
a mynet y|r diffeith y|r ỻe yd|oed yr an+
hedeu a|r gỽraged a|r meibon. 
A c yna y gelỽis brutus y henaf+
gỽyr attaỽ y ymgyghor pa beth
a|ỽnelei am pandrasus vrenhin
groec. Kanys hyt tra vei ef yn eu kar+
char hỽy ac yn eu medyant. dir oed i+
daỽ wneuthur a vynnynt. ac yna y
rodet amryuaelon gyghoreu. Rei a
gyghorei erchi idaỽ ran o|e deyrnas
gan rydit. Ereiỻ a gyghorei erchi ke+
nat y vynet ymeith a|r hyn a|vei re+
it y hynt gantunt. a gỽedy eu bot
yn yr amrysson hỽnnw. kyuodi a|ỽna  ̷+
eth vn o·nadunt y vynyd. sef oed y enỽ
Membyr a|dyỽedut bot yn oreu kyg+
hor udunt. ac yn Jachaf kymryt ka+
nat y vynet ymeith o mynnynt
iechyt udunt. ac eu hetiuedyon gỽ+
edy hỽy. kanys o rydheynt hỽy y
brenhin a chymryt ran o|e|gyuoeth
gantaỽ y bressỽylaỽ yndi ymplith
gỽyr groec ef a|debygei na|cheynt dragỽyd
hedỽch yn eu plith o|r dyd hỽnnỽ aỻan.
Kanys ỽyron a|gorỽyron y|rei ỻadedi+
gyon a|goffeynt eu gelynyaeth ac
ỽynt yn dragyỽydaỽl. ac a|e hetiuedyon
ỽynteu. ac o|r darffei bot brỽydyr yryg+
tunt. niuer groec peunyd a amlaei a
niuer tro˄ea a leihaei. ac ỽrth hynny
y kyghorei kymryt y verch hynaf
y bandrasus yr hon a elỽit ygno+
gen yn ỽreic y eu tyỽyssaỽc. a ỻogeu
a phob ryỽ·beth o|r a|uei reit udunt
ỽrth eu hynt. ac os hynny a geffit
kymryt kanat y vynet y le y geỻynt
kaffel tragyỽydaỽl hedỽch. ~ ~ ~
A  gỽedy daruot y vembyr teruy+
nu yr ymadraỽd hỽnnỽ vfudhau
a|ỽnaeth yr hoỻ gynuỻeitua y
gyghor. a dỽyn pandrassus y ganaỽl
y gunuỻeitua a|ỽnaethpỽyt. a dyỽedut
idaỽ y|dihenydyit yn diannot o·ny|ỽ  ̷ ̷+
nelei yr hyn yd|oedynt yn|y orchymyn