Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 97r

Ystoria Carolo Magno: Chronicl Turpin

97r

405a

ac eu lluoed gantunt yn aruaỽc ar deir
milltir allan o|r gaer. Ac ygkylch deg|mil
oed lu y sarassinyeit. Ac ygkylch chwe|mil
o|r cristonogyon. Ac yna y gỽnaeth Chyar+
lymaen teir bydin. a|r vidin gyntaf o|r mar+
chogyon clotuorussaf. a|r eil o|bedyt. a|r
dryded o|uarchogyon. Ac veỻy y goruc y
sarascinyeit. A phan ytoed y uydin gyn+
taf o arch Chyarlymaen yn kyrchu y saras+
sinyeit. dyuot pedestyr rac bronn pob mar+
chaỽc udunt. a gwasgaỽt baruaỽc corna+
ỽc ymdanunt kyffelyp y dieuyl a thelyn
yn ỻaỽ bop un onadunt yn eu canu.
A phan gigleu meirch y cristonogyon y
lleisseu hynny ac y gỽelsant eu haruthyr
wasgodyeu. dychrynu a|orugant hyt na
aỻei eu marchogyon eu hattal. A phan
welas y dỽy vydin ereill o gristonogyon
y vydin gadarnaf racco yn ffo. ymchoe+
lut a|orugant wynteu. A phan welas
Chyarlys hynny ryuedu a|oruc eithyr
mod. yny adnabu pa achaỽs oed hynny
a ỻawenhau a|oruc y sarascinyeit ac eu
hymlit yn erhỽyr. yny doeth y cristonogy+
on y vynyd a|oed ar dỽy uiỻtir o|r gaer
ac yna o gyt·duundeb y klymaỽd y cris+
tonyon* y eu haros ar urỽydyr. A|phan
welsant ỽynteu hynny kiliaỽ drachefyn
y·chydic a|orugant. Ac yno y tannỽys
y cristonogyon eu pebyỻeu hyt tranno+
eth. a|phan dy·vu y bore a chymryt kyg+
hor y gorchymynnỽys Chyarlymaen y
bop gỽr march dodi pennwisc o·heni a
brethyn y gudyaỽ eu ỻygeit rac gwelet
y gỽasgodyeu diawlic hynny. a bydaru
eu clusteu rac clybot y ỻeisseu uffernaỽl
Keluydyt enryued yn diannot gwedy
gwarchae clusteu y meirch ac eu ỻyge+
it y kyrchassant yn hy gan ysgaelus+
saỽ eu lleisseu bredychus. ac o|r bore hyt
hanner dyd y gordiwedassant y saras+
cinyeit. a ỻawer o·nadunt a|ladassant.
ac ny ladassant eissoes gỽbyl. Ac ym+
dyrru y·gyt a|oruc y|sarassinyeit. ac yn
eu kenaỽl benn ac ỽyth ychen y·danei
ac ar y venn eu hystondard ỽynteu. wedy

405b

y dyrchauael. Ac eu deuaỽt ỽynteu oed
na foei neb o·nadunt tra welynt yr yston+
dard yn|seuyll. A phan adnabu Chyarlys
hynny. Ruthraỽ a|oruc ymplith eu bydi+
noed yn damgylchynnedic o nerth dỽyw+
aỽl gan eu bỽrỽ ar deheu ac ar asseu yny
doeth at y uenn. Ac yna taraỽ a|e gledyf
yny vu y beiryant a gynhalyei yr yston+
dard y|r llaỽr. a|e gestỽg hitheu yr yston  ̷+
dard a|oruc y|r llaỽr. Ac yna y dechreuỽys
y sarassinyeit ffo o le y le yn wascaraỽc
Ac yna gaỽr y lluoed a|dotet o bop parth
ac y ỻas wyth mil o sarassinyeit. ac E+
braim vrenhin sibli ygyt ac ỽynt. Ac al+
tumor a dỽy uil y·gyt ac ef a|gyrchỽys
y gaer. A thrannoeth wedy goruot ar+
naỽ eturyt y gaer y|r amheraỽdyr gan
amot kymryt bedyd ohonaỽ. a darestỽg
y·dan Chyarlymaen a dala y dinas y·danaỽ
Ac odyna rannu a|oruc Chyarlymaen
gantrefoed yr yspaen. a|e chymydeu. a|e
cheyryd. a|e dinassoed y|r rei a vynnei o|e
wyr e hun pressỽylaỽ yno. A|r holl yspaen
a rannỽys uelly y wyr e hun. eithyr tir
y galis e|hun ny|s mynnỽys neb ofr
o ffreinc rac y dryssỽch. Ny bu o hyn+
ny aỻan yn|y dydyeu hynny a aỻei af+
lonydu ar Chyarlymaen yn|yr yspaen.
A C yna wedy diỻỽg y ỽrthaỽ y niue+
roed mỽyaf o|e luoed ac eu hadaỽ
yn yr yspaen. y kerdỽys Chyarlys
parth a seint iac. Ac a|gauas yno yn pres+
sỽylyaỽ a|ỽnaeth yn gristonogyon. a|ym+
choelei o·nadunt ỽynteu yn sarassinye+
it y ỻad a|wnaei a|e hanuon y haỻtudaỽ
y freinc. Ac yna y gossodes ef escyp ac
effeiryeit. ac anrydedu a|oruc a dyuynnu
cỽnsli yg|kaer compostel o tywyssogyon
ac escyp. ac yna o gyghor y kỽnsli y gos+
sodes ef o anryded seint iac vuudhau o
hoỻ prelatyeit a|thywyssogyon. a brenhin+
ed cristonogyon yr yspaen a|r galis a|r
rei kyndrychaỽl a vei rac ỻaỽ y escop se  ̷+
int iac. Ẏn yria ny ossodes ef vn escop
namyn y vot y·dan compostella. ac y+
na o arch Chyarlymaen y kyssegreis