Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 101r

Ystoria Carolo Magno: Rhamant Otfel

101r

420

echtyỽynnedic. yny dygỽydỽys y thrỽn* y|r lla+
ỽr. a|riuedi maỽr o|r modrỽyeu a|r blodeu
tec a|r mein gỽyrthuaỽr gyt ac ef. a|r eilwe+
ith a dreỽis penn y varch yny vyd y ỽrth y
gorf ympeỻ y|r ỻaỽr. Ac yna y dygỽydỽ+
ys Otuel pan|ballỽys y varch idaỽ. ac y|dyỽ+
aỽt deu eir. Myn Mahumet heb ef gỽeith+
ret ansyberỽ a wnaeth·ost|i ỻad uy march
heb achaỽs. na|e haedu ohonaỽ ef. ac nyt
a y tev ditheu odyna dan chỽerthin. a
thynnu curceus y gledyf a|ỽnaeth. ac ys+
tynnu y daryan o|r tu racdaỽ. a neidy·aỽ o|e
vlaen parth ac att Rolant. a|e taraỽ ar w+
arthaf y helym. yny dygỽydỽys y thrỽyn
y|r ỻaỽr. a ỻithraỽ y dyrnaỽt ar y goryf vla+
en. a tharaỽ y kyfrỽy trỽydaỽ. a|r march am
y balueisseu. yny vyd y cledyf hyt y dỽrn
yn|y dayar. a|dywedut geir bocsachus yn v+
chel. myn Mahumet heb ef. nyt oed dyrna+
ỽt mab yr hỽnn yr aỽr honn. O duỽ heb y
brenhin mor drỽm oed y|dyrnaỽt hỽnnỽ.
ac y|r arglwydes veir yd archaf ynheu am+
diffynn ym Rolant vy nei. Ac o|r dygỽydỽ+
ys yr Jarỻ nyt reit y neb y ryuedu. kanys
dygỽydassei y uarch yn varỽ y danaỽ. Dỽrn+
dal hagen a|yttoed yn baraỽt yn ỻaỽ Ro+
lant. ac a|ossodes ar y sarassin ac ef. ac a|e
treỽis ar ỽastat y helym. yny dorres y
phedỽared rann. a|r penn ỻuruc a|r neiỻ
hanner y glust ynteu hyt y maes. ac a
hoỻdes y daryan hyt y chymherued. ac
ynteu hayach wedy|r lad. neur oruot val
y tebygei baỽp. Ẏd oed hagen gan Otuel
gleỽder a gaỻu maỽr ar ymlad ual kynt.
ac a churceus ef a dalỽys y|dyrnaỽt y
Rolant drachefyn. a Rolant idaỽ ynteu
yn ehalaethach heb vynnu dim gantaỽ
yn rat. Ac ueỻy y buant yn kyfneỽidyaỽ
dyrnodeu. ac yn gluttav ar ymlad o bop
parth. val na thalei eu ỻurugeu udunt
dim yn erbynn eu clefydeu yny yttoed y ỽ+
eirglaỽd yn disgleiryaỽ gan vodrỽyeu y
ỻurugeu. Ac yna y|dyỽaỽt Belisent ỻyna
ymlad yn drut vonhedigeid y|maent hỽy
yr aỽr honn heb hi. ac na|dichaỽn parhau
y|neppeỻ rac gleỽder y marchogyon. a|da

421

Jaỽn y mae dỽryndal gledyf Rolant yn
trychu. eithyr na|dyly ef y gurceus dim.
A duỽ heb y brenhin ual y|m tỽyỻỽys
vy medỽl. ac y gadỽys vyg kaỻon ym
dywedut kelỽyd. a|dygỽydaỽ yn groes
a|wnaeth y tu a|r dỽyrein. a dodi gỽedi
ar yr arglỽyd yn|y megys hỽnn. Duỽ
holl·gyuoethawc heb ef. mal yd ỽyt vren+
hin a llywyaỽdyr holl genedloed gỽyllt
a|dof. amdiffynn ym Rolant. ac ymchoel
gallon Otuel sarascin ual yd aruollo be+
dyd. ac ual y cretto y|th vendigedic enỽ
ditheu. a chussanu y dayar a|ỽnaeth. a
chyuot yn|y seuyỻ. ac odyna dodi y benn
drỽy y fenestyr a gỽelet y marchogyon
yn ymlad ual kynt. heb gymeint gant+
unt o|e taryaneu ac y kudyynt ev dyrn+
eu o|r tu racdunt ac ef. Ac yna y dywaỽt
Rolant ỽrth y pagan. Ẏmỽrthot heb ef
a mahumet ac a|theruagaỽnt a chret yn
vn duỽ hollgyuoethaỽc. y gỽr a|diodefaỽd
poeneu yr yn|prynu ninneu o tragyỽyda+
ỽl geithiỽet uffern. a chymer rod vonhe+
digeid. Sef yỽ honno Belisent verch
Chyarlys amherawdyr. a|m kefnitherỽ
ynheu. mi a|baraf y rodi yt. a mi a|thi
ac Oliuer a|vydỽn gedymdeithon. ac
veỻy ny byd na chasteỻ na dinas nac
ardal ny|s kaffom ac ny|s darestyghem
y|n mev uy hun. ac yr hnny* mỽy no
chynt ny cheissaf|i gennyt ti werth vn
yspardun. Heb·yr Otuel ffol y dywedy
hynny. a mefyl idaỽ a|th wnaeth yn yscol+
heic. a chyt bych yscolheic di a|disgybyl.
athro ỽyf ynheu. val y dangossaf ytt
kynn yn gwahanu. Dyrnaỽt a rodaf ytt
kymeint ac na|eỻych dywedut geir mỽy
no|r einaỽn pan draỽher ac ord hayarn.
Ac yna sef a|ỽnaeth Rolant ỻidiaỽ yn
diuessur y ueint. ac a|dỽryndal yn|y laỽ.
a|e dỽrn yn eur coeth. taraỽ otuel ryuelỽr
ar ỽarthaf y helym yny neityỽys y tan
o|r cledyf ac o|r helym. a goglyt ychydic
o|r sarascin. ual yr oed gyfrỽys ar y|was+
sanaeth. a dygỽydaỽ y dyrnaỽt heb
laỽ y balueis. a thorri y ỻuruc deudyblic.