Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 14v

Brut y Brenhinoedd

14v

55

genyt ti ỽrth ry sorri yg|kam o·honaf
i. ỽrthyt ti. am dy|doethineb di a|th rodi
yn|dremygedic gan debygu bot yn wae+
th dy diỽed no|th whioryd ereiỻ. a|thithe  ̷+
u yn weỻ ac yn doethach noc ỽyntỽy. ka+
nys gỽedy a rodeis i o da a chyuoeth u+
dunt hỽy y gỽnaethant hỽy vyui yn aỻ+
tut ac yn|echenaỽc o|m gỽlat a|m kyuo+
eth. ac y·dan gỽynaỽ y aghyfnerth ofut
yn|y wed honno ef a doeth hyt ym|pa+
ris y|dinas yd|oed y verch yndaỽ. ac an+
uon amylder o annercheu at y verch
a|ỽnaeth y dyỽedut y ryỽ agkyfreith a
gyuaruu ac ef. a gỽedy dyỽedut o|r gen+
nat nat oed namy* ef a|e|swein. Sef
a|wnaeth hiteu* anuon amylder o eur
ac aryant. ac erchi mynet a|e|that o·dy+
no hyt y myỽn dinas araỻ a|chymryt
arnaỽ y vot yn glaf a gỽneuthur en+
neint idaỽ. ac ardymheru y gorff a
symudaỽ diỻat. a chymryt attaỽ deu+
gein marchaỽc ac eu|kỽeiraỽ yn hard
ac yn|syberỽ. o veirch. a diỻat. ac arue+
u. a gỽedy darffei hynny anuon o|e
ulaen at aganipus vrenhin. ac at
y uerch y dyỽedut y vot yn|dyuot.
a gỽedy|daruot gỽneuthur kymeint ac
a|archyssei. anuon a|ỽnaeth ỻythyreu at
y brenhin ac at y verch ynteu y dyỽedut
y uot yn|dyuot ar y deugeinuet o|var+
chogyon gỽedy y|ry|dehol o|e dofyon o
ynys prydein yn dyuot y geissaỽ porth
gantunt ỽynteu y oresgyn y gyfoeth
dracheuen. a phan gigleu y brenhin
hynny kychỽyn a|ỽnaeth ef a|e|wreic a|e
deulu yn y erbyn yn anrydedus mal
yd|oed deilỽg erbynyeit gỽr a|uei yn
gyhyt ac euo yn|vrenhin ar ynys
prydein. a|hyt tra uu yn|freinc y|ro+
des y|brenhin lywodraeth y gyuoeth
idaỽ. mal y bei haỽ·s idaỽ caffel.
porth a nerth y oresgyn y gyuoeth
drachefyn ~   ~
A c yna yd|anuonet gỽys dros ỽy  ̷+
neb teyrnas freinc y gynuỻaỽ
hoỻ deỽred y uynet gyt a|ỻyr y ores+

56

gyn y|gyuoeth   drachefyn idaỽ. A gỽedy
bot pob peth yn|baraỽt kychỽyn a|oruc ỻyr
a chordeiỻa y verch a|r ỻu hỽnnỽ gantunt.
a cherdet yny doethant y   ynys prydein.
ac yn diannot ymlad a|e dofyon a|chael y
fudugolyaeth. a gỽedy gỽedu pob peth
o|r ynys idaỽ ef i|bu varỽ ỻyr yn|y dry+
ded vlỽydyn. ac y bu aganipus vrenhin
freinc. ac yna y kymerth cordeiỻa ỻyỽo+
draeth y deyrnas yn|y ỻaỽ e hun. ac y cla+
dỽyt ỻyr y myỽn dayardy a|ỽnaeth e hun
y·dan auon sorram. a|r demyl honno
ry ỽnathoed yn|anryded y|r duỽ a|elỽit y+
na bitrontisiani. a phan delei wylua y
demyl honno y deuei hoỻ grefydỽyr y
dinas a|r wlat o|e|anrydedu. ac y dechreuit
pob gỽeith o|r a|dechreuit hyt ympen y vlỽ+
ydyn. a|gỽedy gỽledychu pump mlyned
o gordeiỻa yn|dagnouedus y kyuodes y deu
nyeint yn|y herbyn. Morgan vab magla+
ỽn tyỽyssaỽc yr alban. a chuneda vab hen+
wyn tyỽyssaỽc kernyỽ. a ỻu aruaỽc gan+
tunt. a daly cordeiỻa a|ỽnaethant a|e char  ̷+
charu. ac yn|y carchar hỽnnỽ o dolur ko+
ỻi y kyuoeth y gỽnaeth e|hun y ỻeith.
ac y rannassant ỽynteu y kyuoeth y+
rygunt. ac y deuth y vorgan o|r tu draỽ
y himbyr y gogled y·dan y theruyneu. ac
deuth y|guneda parth yma y himbyr
ỻeoger a|chymry a chernyỽ. a chyn pen
dỽy vlyned y kyuodes anundeb y·ryg  ̷+
tunt ỽynteu. am uot pen·dogyn y kyuo  ̷+
eth gan guneda. ac ef yn ieuaf. a mor+
gan yn hynaf. ac ar y ran leiaf. a ch  ̷+
ynuỻaỽ ỻu a|ỽnaeth morgan ac an  ̷+
anreithaỽ cuneda o dan a chledyf. a
dyuot a|ỽnaeth cuneda yn y erbyn
a|e erlit o bop ỻe yny doeth hyt yg
kymry. ac ar vaes maỽr yd ymgyfar  ̷+
fuant. ac yna y ỻas morgan. ac o|e  ̷
enỽ ef y gelỽir y ỻe hỽnnỽ Maes
Morgan. yn|y ỻe y|mae manachlaỽc
vorgan. a gỽedy y fudugolyaeth hon+
no y kymerth kuneda hoỻ lyỽodraeth
ynys prydein. ac y gỽledychỽys yn dag+
nouedus deg|mlyned ar hugein. ac yn|yr