Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 143v

Yr Eryr yng Nghaer Septon

143v

586

hoỻ ynys o fflamaỽl tan. ac o|e vedeitheu
ef yd a hỽrd o vrowys gnu. yr hỽnn a vyn+
ycha a dyrnodeu y gyrn yn|y dỽyrein. O hỽn+
nỽ yd a brenhinic o wennỽynic olỽc. ac
rac edrychedigaeth hỽnnỽ yd ergrynant
y|ffyd a|r|creuyd. O hỽnnỽ yd a|ỻeỽ yn nes+
saf y|r ỻuchedennaỽl vrenhinic. yr hỽnn
y kyfyaỽnheir gyrdder gỽirioned dan y
lywodraeth. Y cranc moraỽl a daỽ yn nes+
saf y|r ỻeỽ. gan yr hỽnn y difflanna rydit
o rydit. gan ymchoelut y keibeu yn wae+
wa˄wr. Dannaỽc uaed coet a|uyd yn nes+
saf y|r cranc. yr hỽnn a|lymha y danned
y myỽn derỽ y deyrnas. gan dodi o hỽnnỽ
y gyfestytheu ef yn|y teỽon lỽyneu. O o+
dineb y baed hỽnnỽ y genir kynaỽon y
rei a ymchoelant yn eu|tat o gỽnolyon
tameideu. Sarhaet y tat a|lad y meibon.
a|r kyntaf o·nadunt ac ef a|ysgynnei yg
goruchelder teyrnas yn deissyuyt. ac eisso+
es megys blodeuyn gỽannỽyn y|difflan+
ha. O bechaỽt y tat y pechant y|meibon
yn eu|tat. a|r pechaỽt blaenhaf achaỽs yỽ
y|r pechodeu wedy ef. Y meibon a|gyfodant
yn eu tat. ac yr|dial y bechaỽt yr amysgar+
oed a|orchymynnant yn|y groth. ef a|gyf+
yt yn ỽr creulaỽn. a|e annobeith godyant
a|wnelaỽr. hyt pan|wylho yr hỽnn a|uo pe+
rerin y benyt. Kymriỽ greduaỽl a|daỽ y
ỽrth waỽr dyd. a hỽnnỽ gan ruthraỽ yn|y
dỽyrein a|diwreida hoỻ deri Jwerdon.
Rac y uronn ef y ffleissyant y tywyssogy+
on. ac y kyt·ymlynant garyat tagneued
o gledyfaỽl duundeb. Dolur a|ymchoelir
yn|ỻeỽenyd pan ladhont hỽy y tat ym|bru
y uam. Linx a|daỽ o hat y ỻeỽ. Yr|hỽnn a
gywynna y lymder yr haearnolyon yghyt
 holyon deri. Yn|yr hynt hỽnnỽ yd
 rdmandi paỽb. ac o ryued  gyf+
newit y gỽehenir y cledyf y ỽrth y teyrn+
wialen. O achaỽs aghyuundeb y brodyr
y gỽledycha yr hỽnn a del o|r parth draỽ.
Kyerbyt y pymhet a|troir yn|y pedweryd

587

a gỽedy dycker y deu gerbyt briaỽt
ymdeith. y kerbyt a|drick·yo wedy hynny
a|sathyr y teyrnassoed. Ac yn|y diwed diw+
ethaf y|r sarff gỽynn y gỽeskerir y hat
ef yn teir fford. Y rann ohonaỽ a tynn
y|r wlat a elwir y pỽyl a gyuoethogir o
vrenhinyaeth y dỽyrein. Y rann a|disgyn
y werdon a|digrifheir o ardymeredigae+
th y gorỻewyn. Y tryded rann yn|y|wlat
honno a|geffir yn|dielỽ ac yn|wac. Tana+
ỽl beỻen a|esgynn y gan y gỽynt a|elwir
eurus. ac a|lỽnc ỻydaỽ yn|y chylch. ac
o oleuat hỽnnỽ yd ehedant adar y|r ynys.
a|r rei mỽyaf o·nadunt gỽedy ennynnu
a|dygỽydant yn daledigaeth. O|r|tan hỽn+
nỽ y|genir gỽrychonen yr honn yd arenei+
gant yr ynyssed o|e haruthter. Mỽy y ge+
lwir y habsen no|e chyndrychaỽl. gỽa+
eth y gỽneir yr eil enkiledigaeth no|r|gys+
seuẏn. Gỽedy marỽ ỻeỽ y wirioned y
kyuyt brenhin gỽyynn ym brytaen. yn
gyntaf a|e·hetto. gỽedy hynny a uarchoc+
cao. gỽedy hynny a disgynno. ac yn|y
disgynnu hỽnnỽ yd a y myỽn glut.
Odyna y dygir ef. ac y dangossir a bys.
ac y dywedir mae y brenhin gỽynn bon+
hedic. Yna y kynnuỻir y vydin ef. ac y
kymmerir gỽystyl drostaỽ. a|r amser
hỽnnỽ y byd kyfnewit o|dynyon megys
o dauat ac eidon. ac y keffir iaỽn. ac ny
chyuyt un. ac yd|a hyt y ỻe y dỽyre heul.
ac yd a heul araỻ yn|y hadef. Gỽedy hynny
y|dywedir ym|bryttaen brenhin yssyd. bren+
hin nyt oes. Gỽedy hynny y dyrcheif y
benn ac y|dengys y uot yn vrenhin o lia
 edigaetheu. ac o liaỽs atgyweir+
yat. Ac yna y byd amser y barcutanot.
a|r hynn a|dreisso pob un a|gynneil megys
yr eidaỽ. a hynny a rymhaa seith mly+
ned. Ac yna y|byd amlỽc cribdeilodraeth
a|gordineu gwaet. ac y|kyffelyb r ỻiaỽs
ffyrneu y eglỽysseu. a|r hynn a heo hỽnn
araỻ a|e met. ac angheu oed weỻ y|r truan