Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 17r

Brut y Brenhinoedd

17r

65

tyr eur ympen tỽr a|ỽnathoed e|hun yn
A  gỽedy marỽ beli. y [ ỻundein.
deuth gỽrgan varyfdỽrch y vab
ynteu yn vrenhin. gỽr uu hỽnnỽ
a hedychỽys gỽeithredoed y dat. drỽy
dagnefed a iaỽnder. a chynal y dernas rac
estraỽn genedyl. dan gymeỻ y elynyon
yn|dylyedus darystygedigaeth idaỽ. ac ym+
plith y gỽeithredoed y damỽeinỽys nac+
kau o vrenhin denmarc y deyrnget a da+
lyssei y dat. ac a|dylyei y dalu idaỽ yn+
teu. a chỽeiryaỽ ỻyges a|oruc ynteu
a mynet hyt yn denmarc. a gỽedy creu+
laỽn ymlad a ỻad y brenhin. Kymeỻ
y|bobyl y wedaỽl darystygedigaeth idaỽ
a|oruc a|r deyrnget ual kynt y ynys bry+
dein. a phan ytoed yn|dyuot parth ac y+
nyssed prydein. nachaf yn|kyuaruot
ac ỽynt dec ỻog ar hugeint yn ỻaỽn
o wyr a gỽraged. a gỽedy gofyn udunt
o pa le pan|hanoedynt. a pha le y·d|eynt.
Y kyuodes eu tyỽyssaỽc y uynyd. Sef
oed y enỽ bartholomi. ac adoli y ỽrgan
a|oruc. ac erchi naỽd idaỽ. a dyỽedut y
ry dehol o|r yspaen. a|e bot vlỽydyn a
haner yn crỽytraỽ moroed yn keissaỽ
ỻe y gyuanhedu yndaỽ. ac erchi idaỽ
ran yn ufyd darystygedic ran o ynys prydein
y chyuanhedu dan dragỽydaỽl geithi+
ỽet y|r neb a|uei vrenhin arnei. kany
eỻynt diodef mordỽy yn hỽy no hynny.
a gỽedy gỽybot eu neges. truanhau
a|ỽnaeth gỽrgan ỽrthunt. ac anuon
kyuarỽydyt udunt hyt yn iỽerdon
a|oed diffeith yna. ac yna y rodes gỽr+
gan uaryfdỽrch yr ynys honno y|r
gỽydyl gyntaf eirẏoet. ac yna yd|ae+
thant y Jỽerdon. ac y kynydassant y+
no yr hynny hyt hediỽ. ac y doeth
gỽrgan y ynys prydein. a gỽedy tre+
ulaỽ y oes drỽy dagnefed a|e varỽ y
cladỽyt yg|kaer ỻion ar ỽysc y ỻe
a daroed idaỽ y deckau a|e gadarnhau
gỽedy marỽ y dat. ~   ~ ~ ~
A c yn ol gỽrgant y doeth kuelyn
y vab yn|vrenhin. a|thra|barhaỽ+
[ ys

66

y oes yn dagnouedus y llyỽyaỽd y de+
yrnas. a gỽreic oed idaỽ. Sef y henỽ. Mar+
cia. a|r wreic honno o|e hethrylithyr a de+
chymygỽys kyfreith a alỽei y brytany+
eit kyfreit Marchia. a|r gyfreith honno
a droes aluryt vrenhin o gymraec yn
A  gỽedy marỽ kuelyn [ saesnec ~
y doeth y vrenhinyaeth yn ỻaỽ
varcia a seissyỻ y mab. Kanyt o+
ed oet ar y mab namyn seithmlỽyd
pan vu varỽ y dat. Marcia doeth eth  ̷+
rylithus oed. a gỽedy y marỽ hitheu
y bu seissyỻ yn vrenhin. a gỽedy sei+
syỻ y doeth kynuarch y vab ynteu yn
urenhin. a gỽedy kynuarch y doeth dan
y vraỽt ynteu yn urenhin. ac yn ol
dan y doeth Morud y uab. a|r gỽr hỽn+
nỽ clotuaỽr uu pei nat ymrodei y gre+
ulonder. Pan litiei nyt ar·bedei ef
neb mỽy no|e gilyd. Tec oed ynteu a
hael. ac nyt oed un dyn dewrach noc
ef. ac yn|y amser ef y doeth brenhin
moren y|r gogled a ỻu maỽr gantaỽ.
ac y|doeth morud yn|y erbyn. A gỽedy
bot ymlad yrygtunt a|chaffel o vo+
rud y uudugolyaeth. Erchi a|ỽnaeth
dwyn paỽb attaỽ o|e elynyon gỽedy y
gilyd y eu ỻad y gyflenỽi y greulon+
der. a hyt tra uei yn|gorffyỽys yd arch+
ei eu blyngaỽ yn vyỽ rac y vron. a gỽe+
dy eu blyngaỽ eu ỻosgi. Ac ar hynny
y doeth ruỽ uỽystuil a·ruthyr y veint
y ỽrth vor iỽerdon. a dechreu ỻygku
a gyuarfei ac ef o|dynyon a|oruc. ac
yd|aeth ynteu e hun y ymlad a|r pryf
a gỽedy treulaỽ y arueu yn ouer. Y
kyrchỽys yr aniueil ef a|e lygku megys
pysgodyn. ac o hynny aỻan ny ỽe+
lat nac ef na|r anifeil. a phum mab
ib a|uu idaỽ a|r hynaf oed gorboni+
aỽn. a|hỽnnỽ a|gymerth ỻyỽodra+
eth y deyrnas. Hỽnnỽ araf a hegar
oed. ac ymlaen pob peth y talei dei+
lỽg anryded y|r dỽyỽeu. ac odyna
unyaỽn ỽiryoned y|r bobyl. ac atneỽ+
ydhau a|oruc temleu y dỽyweu a|r