Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 175v

Y gainc gyntaf

175v

711

a chorn canu am y vynỽgyl. a gỽisc o vreth+
yn ỻỽyt|tei ymdanaỽ yn wisc hela. ar hynny
y marchaỽc a|doeth attaỽ ef. a|dywedut ual
hynn ỽrthaỽ. a vnbenn heb ef mi a|ỽnn pỽy
ỽyt ti. ac ny|fuarchaf* i weỻ ytti. Je heb ef
ac atuyd. y mae arnat o|enryded ual na|s|dy+
lyy. Dioer heb ef nyt teilygdaỽd vy anry+
ded a|m hetteil y hynny. a vnbenn heb ynteu
beth amgen. Y·rof|i a|duỽ heb ynteu dy
annwybot dy hun. a|th ansyberwyt. Pa
ansyberwyt unben a|weleist ti arnaf|i.
Ny weleis ansyberwyt vỽy ar ỽr heb ef.
no gyrru yr erchwys a|ladyssei y karỽ ym+
eith. a|ỻithyaỽ dy erchwys dy hun arnaỽ.
hynny heb ef ansyberwyt oed. a chyn|nyt
ymdialỽyf a|thi. y·rof|i a duỽ heb ef mi a|wn+
af o agclot itt gỽerth can carỽ. a vnben heb
ef o|r gỽneuthum gam mi a|brynaf dy geren+
nyd. Pa delỽ heb ynteu y pryny di. ỽrth ual
y bo dy enryded. ac ny ỽn i pỽy ỽyt ti. Bren+
hin coronaỽc ỽyf|i yn|y|wlat yd henwyf o·honei.
Arglỽyd heb ynteu dyd da itt. a|pha|wlat yd
henỽyt titheu o·honei. O annỽuyn heb ynteu.
araỽn vrenhin annỽvyn ỽyf|i. arglỽyd heb
ynteu pa|ffuryf y kaffaf i dy gederennyd* di.
ỻyma yr wed y keffy heb ynteu. Gỽr yssyd
gyuerbyn y gyuoeth a|m|kyuoeth ynneu yn
ryuelu arnaf yn wasstat. Sef yỽ hỽnnỽ. Haf+
gan brenhin o annỽuyn. ac yr gỽaret gormes
hỽnnỽ y arnaf. a hynny a eỻy di yn haỽd y
keffy vyg|kerennyd. Minneu a|wnaf hynny
heb ynteu yn|ỻawen. a manac ditheu ymi pa
furyf y gaỻỽyf hynny. Managaf heb ynteu.
ỻyna val y geỻy. Mi a|wnaf a|thi gedymdeithas
gadarn. Sef ual y|gỽnaf. mi a|th rodaf di y|m ỻe i
yn annỽuyn. ac a|rodaf y|wreic deckaf a weleist
eiryoet y gyscu y·gyt a|thi beunoeth. a|m pryt
ynheu a|m gosked ar·nat ti. hyt na|bo gỽas ysta+
ueỻ na sỽydyaỽc. na dyn araỻ oc a|m kanlynnw+
ys i eiryoet a|wypo na bo miui vych di. a|hynny
heb ef hyt ympenn y vlỽydyn o|r|dyd auory. ac an
kynnadyl yna yn|y ỻe honn. Je heb ynteu kyt
bỽyf|i yno hyt ympenn y vlỽydyn. pa|gyfuarỽ+
yd a|vyd ymi o ymgael a|r gỽr a dywedy di. 
Blỽydyn heb ef y|heno y mae oet yrof|i ac ef ar
y ryt. a|byd di y|m rith i yno heb ef. ac un dyrna+

712

ỽt a|rodych di idaỽ ef. ny byd byỽ ef o hỽnnỽ.
a chyt archo ef ytti yr eil. na|dyro yr a|ymbilio
a|thi. Yr a|rodỽn i idaỽ ef hagen. kystal a chynt
yd|ymladei a|mi drannoeth. Je heb·y pỽyỻ
beth a|wnaf i y|m|kyuoeth. Mi|a|wnaf heb·yr
araỽn na|bo y|th gyuoeth na gỽr na|gỽreic
a|wypo na|bo tidi wyf|i. a|miui a|af y|th le di.
Yn|ỻawen heb·y pỽyỻ a miui a|af ragof. Di+
lesteir uyd dy|hynt ac ny russya dim ragot yny
delych y|m kyuoeth i. a mi a uydaf hebrygyat ar+
nat. ef a|e|hebrygyaỽd yny welas y ỻys a|r kyf+
uanned. ỻyna heb ef y ỻys a|r kyuoeth y|th uedyant.
a chyrch y ỻys nyt oes yndi neb ny|th adnapo.
ac ỽrth ual y gỽelych y gỽassanaeth yndi yd ad+
nabydy voes y ỻys. kyrchu y ỻys a|oruc ynteu
Ac yn|y|ỻys ef a|welei hundyeu a|neuadeu ac
ystaueỻoed. ac adurn teckaf o|r a|welsei neb o
adeiladeu. ac y|r neuad y kyrchwys y|diarchenu.
ef a doeth mackỽyeit a|gỽeisson ieueinc y diar+
chenu. a phaỽp ual y|delynt kyuarch gỽeỻ a|w+
neynt idaỽ. Deu uarchaỽc a|doeth y|d·ynnu y
wisc hela y amdanaỽ. ac y wiscaỽ eurwisc o|bali
ymdanaỽ. a|r neuad a gyweirywyt. ỻyna y
gỽelei ef teulu a niueroed. a|r niuer hardaf a
chyweiryaf o|r a|welsei neb yn dyuot y mywn.
a|r urenhines y·gyt ac ỽynt yn deckaf gỽreic
o|r a|welsei neb. ac eurwisc ymdanei o|bali ỻathreit.
Ac ar hynny ˄y ymolchi yd aethant. a|chyrchu y
byrdeu a|orugant. ac eisted a|wnaethant ual
hynn. Y urenhines o|r neiỻparth idaỽ ef. a|r
iarỻ debygei ef o|r parth araỻ. a|dechreu ymdi+
dan a|wnaeth ef a|r vrenhines. Ac o|r a|welsei
eiryoet ỽrth ymdidan a|hi. disemylaf gỽreic a
bonhedigeidaf y hannỽyt a|e hymdidan oed.
a threulaỽ a|wnaethant bỽyt a|ỻynn a cherdeu
a chyuedach. O|r a|welsei o hoỻ lyssoed y dayar.
ỻyna y llys diwaỻaf o vỽyt a|ỻynn. ac eurlestri
a|theyrndlysseu. amser a|doeth udunt y uynet
y gyscu. ac y gysgu yd aethant ef a|r urenhines.
Y·gyt ac yd aethant y|r gỽely ymchoelut y wyn+
eb att yr erchwyn a|oruc ef. a|e gevyn attei
hitheu. o hynny hyt trannoeth. ny dywaỽt
ef ỽrthi hi vn geir. Trannoeth tirionỽch ac
ymdidan hegar a|uu y·ryngtunt. Peth bynnac
o garueidrỽyd a|vei y·ryngtunt y|dyd. ny bu un
nos hyt ympenn y vlỽydyn amgen noc a|uu