Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 177v

Y gainc gyntaf

177v

719

bu uuscreỻach gỽr ar y synnwyr e hun noc ry
uuost ti. arglỽydes heb ef ny wydỽn i pỽy oed ef.
ỻyna y gỽr y mynnassit uy rodi i idaỽ o|m|han+
uod heb hi. gỽaỽl uab clut gỽr tormynnaỽc kyuoe+
thaỽc. a chan derw itt dywedut y|geir a|dywedeist
dyro vi idaỽ rac aglot itt. arglỽydes heb ef ny
ỽn i pa|ryỽ atteb yỽ hỽnnỽ. ny aỻaf|i arnaf a|dyw+
edy|di vyth. Dyro di vi idaỽ ef heb hi a|mi a|wnaf
na chaffo ef viui vyth. Pa ffuryf vyd hynny heb+
y pỽyỻ. Mi a rodaf y|th laỽ got vechan heb hi a|cha+
dỽ honno yn|da. Ac ef a|eirch y|wled a|r|arlỽy a|r
darmerth. ac nyt oes y|th uedyant ti hynny. a
miui a|rodaf y|wled y|r niueroed a|r teulu heb hi.
a hỽnnỽ uyd dy atteb am hynny. amdanaf yn+
neu heb hi mi a|wnaf oet ac ef vlỽydyn y heno
y gyscu gennyf. ac ympenn y vlỽydyn heb hi
byd ditheu a|r got honn gennyt ar dy ganuet
marchaỽc yn|y berỻan uchot. a|phan uo ef ar
ganaỽl y|digrifvỽch a|e gyfedach. dyret titheu dy
hun y myỽn a|diỻat reudus ymdanat a|r got y|th
laỽ heb hi. ac nac arch dim namyn ỻoneit y got o
vỽyt. a minneu a|baraf heb hi pei dottit yssyd yn|y
seith cantref hynn o vwyt a ỻynn yndi. na bo ỻaỽ+
nach no chynt. A gỽedy byryer ỻawer yndi. ef a|o+
vyn itt a|vyd ỻaỽn|dy got ti vyth. Dywet titheu
na|vyd o·ny chyvyt dylyedaỽc tra|chyuoethaỽc a
gỽascu a|e deutroet y bỽyt yn|y got. a dywedut diga+
ỽn a|dodet yman. a minneu a|baraf idaỽ ef vynet y
seghi y bỽyt yn|y got. A|phan el ef tro ditheu y got
yny el ef dros y penn yn|y got. ac yna ỻad glỽm ar
garreyeu y got. a|bit corn canu da am dy vynỽgyl.
a|phan uo ef yn rỽymedic yn|y got. dot titheu lef ar
dy gorn. a|bit hynny yn arwyd y·rot a|th uarchogy+
on. Pan glywhont ỻef dy gorn disgynnent ỽyn+
teu am benn y ỻys. Arglwyd heb·y gỽaỽl madỽs
oed ymi kaffel atteb am a|ercheis. Kymeint ac a|er+
cheist heb·y pỽyỻ o|r a uo y|m medyant i ti a|e keffy.
Eneit heb hitheu riannon am y wled a|r dapar*
yssyd yma. hỽnnỽ a|rodeis i y wyr dyuet a|r teulu
a|r niueroed yssyd yma. hỽnnỽ nyt adawaf|i y rodi
y neb. blỽydyn y heno y|byd gỽled darparedic yn|y
ỻys honn y titheu eneit y gyscu gennyf ynheu.
Gỽaỽl a gerdaỽd ryngthaỽ a|e gyuoeth. Pỽyỻ yn+
teu a|doeth y|dyuet. a|r vlỽydyn honno a dreulỽys
paỽb o·honunt hyt oet y wled oed yn|ỻys eueyd
hen. Gỽaỽl uab clut a|doeth parth a|r wled a|oed dar+

720

paredic idaỽ. A chyrchu y ỻys a|wnaetha ỻawen
uuỽyt ỽrthaỽ. Pỽyỻ ynteu penn annỽuyn a|do+
eth y|r berỻan ar y ganuet marchaỽc ual y gorch+
ymynnassei riannon idaỽ. a|r got ganthaỽ. Gỽis+
caỽ bratteu trymyon ymdanaỽ a|wnaeth pỽyỻ
a|ỻoppaneu maỽr am y|traet. A|phan wybu y|vot
ar dechreu kyuedach wedy bỽyta. dyuot racdaỽ y|r
neuad. a gỽedy y dyuot y gynted y neuad. kyf+
uarch gỽeỻ a|wnaeth y waỽl uab clut. a|e gedym+
deithon o|wyr a|gỽraged. duỽ a rodo da ytt heb·y gỽ+
aỽl a|graessaỽ duỽ ỽrthyt. arglỽyd heb ynteu duỽ
a|dalo itt. negessaỽl ỽyf ỽrthyt. Craessaỽ ỽrth dy
neges heb ef. ac os arch gyfuartal a|erchy ymi
yn|ỻawen ti a|e keffy. Kyfuartal arglỽyd heb
ynteu nyt archaf onyt rac eisseu. Sef arch
a|archaf lloneit y got uechan a|wely di o|vỽyt.
Arch didraha yỽ honno heb ef a|thi a|e keffy yn ỻaw+
en. Dygỽch vỽyt idaỽ heb ef. Riuedi maỽr o
sỽydwyr a gyuodassant y uynyd. a|dechreu ỻe+
nwi y got. Ac yr a|uyrit yndi ny bydei laỽnach
no chynt. Eneit heb·y gỽaỽl a|vyd llaỽn dy got ti
vyth. Na|uyd y·rof a duỽ heb ynteu yr a dotter
yndi vyth. ony chyuyt dylyedaỽc tir a|dayar a
chyuoeth a|senghi a|e deu troet y bỽyt yn|y got.
a|dywedut digaỽn a dodet yma. a gennat heb+
y riannon kyuot y uynyd ar vyrr ỽrth waỽl
uab clut. Kyuodaf yn ỻawen heb ef. a|chyuo+
di y uynyd a|oruc a|dodi y deutroet yn|y got.
a|throi o bỽyỻ y got yny vyd gỽaỽl dros y benn
yn|y got. ac yn|gyflym kaeu y got a|ỻad clỽm ar
y carreyeu. a|dodi ỻef ar y gorn. Ac ar hynny
ỻyma y teulu am|penn y ỻys. ac yna kymryt
paỽp o|r niuer a|doeth ygyt a|gỽaỽl. a|e|dodi
yn|y garchar e|hun. A|bỽrỽ y bratteu a|r ỻop+
paneu a|r yspeil didestyl y amdanaỽ a|oruc pỽyll.
Ac ual y delei bob un o|e niuer ynteu y myỽn
y traỽei dyrnaỽt ar y got. ac y gouynnei beth
yssyd yman. Broch medynt ỽynteu. Sef kyf+
ryỽ chỽare a|wneynt. taraỽ a|wnaei bop|vn
dyrnaỽt ar|y got. ae a|e|droet ae a|throssaỽl.
Ac ueỻy gỽare a|r got a|wnaethant. Paỽb
ual|y delei a|o·vynnei pa chware a|wneỽch chỽi
ueỻy. Gỽare broch yg|cot medynt wynteu.
ac yna gyntaf y gỽarywyt broch yg|cot. Ar+
glỽyd heb y gỽr o|r got pei gỽarandaỽut uiui
nyt oed dihenyd arnaf vy|ỻad y|myỽn cot.