Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 179r

Y gainc gyntaf

179r

724

waỻt euryn. Yr hynn a|oed ar y benn o waỻt
kyn uelynet oed a|r eur. Meithryn y mab a|w+
naethpỽyt yn|y llys yny oed vlỽyd. a chynn y
vlỽyd yd oed yn|kerdet yn gryf. A breiscach
oed no mab teirblỽyd a|vei vaỽr y dỽf a|e ueint.
a|r eil vlỽydyn y magỽyt y mab. a|chyn|ureis+
get oed a|mab chweblỽyd. a chyn penn y pedw+
yred vlỽydyn yd oed yn ymoprau a|gỽeisson y
meirch am y adu o|e dỽyn y|r dỽfyr. arglỽyd
heb y wreic ỽrth teirnon mae yr ebaỽl a diffe+
reist di y nos y keueist y mab. Mi a|e gorchym+
mynneis y weisson y meirch heb ef. ac a|erche+
is synnyaỽ ỽrthaỽ. Ponyt oed da itti arglỽyd
heb hi peri y hywedu a|e rodi y|r mab. kanys
y|nos y keueist y mab y ganet yr ebaỽl ac y
differeist. Nyt af i yn erbyn hynny heb·y
teirnon. mi a adaf itti y rodi idaỽ. arglỽyd
heb hi duỽ a|dalho it minneu a|e rodaf idaỽ.
Yna y rodet y march y|r mab. ac y|deuth hi
att y gỽastrodyon ac att weisson y meirch y
orchymun synnyeit ar y march. a|e uot yn
hywed erbyn pan elei y mab y uarchogaeth
a chwedyl ỽrthaỽ. Ymysc hynny ỽynt a|glyỽ+
sont chỽedyldyaeth* y ỽrth riannon ac am y
phoen. Sef a|wnaeth teirnon tỽryf uliant
o achaỽs y douot a|gawssei ymwrandaỽ am
y chwedyl ac ymouyn yn|lut amdanaỽ. yny
gigleu gan laỽer o|luossogrỽyd o|r a|delei y|r
ỻys mynychu kỽynaỽ truanet damwein
riannon a|e phoen. Sef a|ỽnaeth teirnon yn+
teu medylyaỽ am hynny. ac edrych ar y mab yn
graff. a chael yn|y uedỽl yn|herỽyd gỽeledigaeth
na ry|welsei eiryoet mab a|that kyn|debycket
a|r|mab y pỽyỻ penn annỽn. ansaỽd pỽyỻ hys+
pys oed gantaỽ. kanys gỽr uuassei idaỽ kyn
no hynny. Ac yn|ol hynny goueileint a|delis
yndaỽ. o gamhet idaỽ attal y mab gantaỽ ac
ef yn|gỽybot y vot yn vab y ỽr araỻ. A|phan
gauas gyntaf o ysgaualỽch ar y wreic. ef a
uenegis idi hi nat oed iaỽn udunt hỽy attal
y mab gantunt a gadu poen kymeint ac
a|oed ar wreicda kystal a riannon o|r achaỽs
hỽnnỽ. a|r mab yn vab y pỽyỻ penn annỽn.
a hitheu wreic teirnon a gytsynnyỽys ar
anuon y mab y pỽyỻ. a thri pheth arglỽyd
heb hi a|gaffỽn ni o hynny. Diolỽch ac alw+

725

issen o ellỽng riannon o|r poen y mae yndaỽ.
a diolỽch gan pỽyỻ am ueithryn y|mab a|e eturyt
idaỽ. a|r trydyd peth os gỽr mỽyn|vyd y|mab.
mab maeth ynni vyd a|goreu a aỻo vyth a|w+
na ynni. ac ar y kynghor hỽnnỽ y trigyassant.
Ac ny bu hỽy gantunt no thrannoeth ymgyỽ+
eiryaỽ a|oruc teirnon ar y drydyd marchaỽc.
a|r mab yn pedwyryd gyt ac ỽynt ar y march
a|rodassei deirnon idaỽ. a|cherdet parth ac ar+
berth a|wnaethant. ac ny bu hir y buant yny
doethant y arberth. Pan doethant parth a|r|ỻys
ỽynt a|welynt riannon yn eisted yn ymyl yr ysgyn+
uaen. Pan doethant ar ogyfuch a|hi. a vnbenn
heb hi nac erch beỻach hynny mi a|dygaf bop
un o·honaỽch hyt y ỻys. a|hynny yỽ vym penyt
am|lad ohonaf vy hun vy mab. a|e diuetha. a wre+
icda heb·y teirnon ny thebygaf|i y vn o|hynn vy+
net ar dy geuyn|di. aet a|e mynno heb y mab nyt
af|i. Dioer eneit heb·y teirnon nyt aỽn ninheu.
Y ỻys a|gyrchassant. a|diruaỽr leỽenyd a|uu
yn|y herbyn. ac yn dechreu treulaỽ gỽled. yd oedit
yn|y ỻys. Ynteu pỽyỻ oed yn|dyuot o gylchaỽ
dyuet. Y|r neuad yd|aethant ac y ymolchi. a ỻaỽ+
en vu pỽyỻ ỽrth teirnon. ac y eisted yd aethant.
Sef ual yd eistedyssant. Teirnon y·rỽng pỽyỻ
a riannon. a deu gedymdeith teirnon uch laỽ
pỽyỻ a|r mab y·ryngtunt. Gỽedy daruot bỽyta
ar|dechreu kyuedach ymdidan a|ỽnaethant.
Sef ymdidan uu gan teirnon. menegi y hoỻ
gyfranc am y gassec ac am y mab. ac megys y
buassei y mab ar y hardelỽ hỽy teirnon a|e wreic
ac y magyssynt. ac weldy yna dy uab arglỽydes
heb·y teirnon. a phỽy bynnac a|dywat geu arnat
cam a|wnaeth. a minneu pan gigleu y gouut a|oed
arnat. trỽm uu gennyf a|doluryaỽ a|ỽneuthum.
Ac ny thebygaf o|r niuer hỽnn oỻ neb nyt adnappo
vot y mab yn uab y pỽyỻ heb·y teirnon. Nyt
oes neb heb·y paỽb ny bo diheu gantaỽ hynny.
Yrof|i a|duỽ heb·y riannon oed escor vym|pryder ymi
pei gỽir hynny. arglỽydes heb·y pendaran|dyuet
da yd|ennỽeist dy uab pryderi. a goreu y gỽeda
arnaỽ pryderi uab pỽyỻ penn annỽn. Edrychỽch
heb·y|riannon na|bo goreu y gỽedo arnaỽ y enỽ
e|hun. Mae yr enỽ heb·y penndaran dyuet. gỽri
waỻt euryn a|dodyssom ni arnaỽ ef. Pryderi
heb·y penndaran uyd y enỽ ef. Yaỽnhaf yỽ hỽnnỽ