Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 22r

Brut y Brenhinoedd

22r

85

nassant eu kytuarchogyon hyt yn Jwer+
don. a gỽedy mynet y gaeaf heibaỽ ym+
choelut a|ỽnaeth uaspasianus parth a rufe+
in. a thrigyaỽ a|oruc gỽeiryd yn|y·nys bry+
dein. a gỽedy dynyssau gỽeiryd parth a|e
heneint karu gỽyr rufein a|oruc. a|thrae+
thu y deyrnas drỽy hedỽch a thagnefed. a
chadarnhau y kyfreitheu a|oed ossodedic
yr y|dechreu. a gossot ereiỻ o newyd. a ro+
di rodyon maỽr ehalaeth y|r a|e harchei.
ac ueỻy yd ehedỽys y glot dros deruyne+
u eu·ropa. ac ygyt a|hynny y ofyn a|e
garu oed ar wyr rufein. a mỽy a|dyỽe+
dit am·danaỽ e hun yn rufein. noc am
vrenhined hoỻ deyrnassoed y byt. a hyn+
ny a|dyỽat iuuenal ỽrth nero amheraỽ+
dyr rufein. Pan y koffaỽys yn|y lyfyr ef.
Ti a geffy heb ef urenhin creulaỽn ka+
darn y|th erbyn o ynys brydein. A heb
petruster gỽeiryd adarweindaỽc oed hỽn+
nỽ. Nyt oed yn ymlad gỽr gadarnach
noc ef. nyt oed ar hedỽch gỽr arafach.
nyt oed un digrifach. nyt oed yn rodi
da gỽr haelach. a gỽedy teruynu y uu+
ched a|e varỽ. y chadỽyt* yg kaer lo·yỽ
y myỽn temyl a|wnathoed e hun. yn
enryded y loyỽ amheraỽdyr rufein.
A  gỽedy marỽ gỽeiryd y doeth meur+
uc y uab ynteu yn urenhin gỽr en+
ryued y brudder a|e doethineb oed
hỽnnỽ. ac ympen yspeit gỽedy y uot
yn|gỽledychu y doeth rodri brenhin y
ffichdeit o sithia a ỻyghes vaỽr gantaỽ
y|r alban y|r tir. a|dechreu anreithaỽ y
gỽladoed hynny. a dyuot a|oruc Meu+
ruc yn|y|erbyn a|chynuỻeitua uaỽr
gantaỽ ac ymlad ac ef a|e lad. a gỽe+
dy kaffel o veuruc y uudugolyaeth
honno. drychauel maen maỽr a|wna+
eth yn arỽyd kaffel o·honaỽ hynny
yn wlat a|elỽit o|e enỽ ef westymer
Sef yỽ hynny yg|kymraec gỽys veu+
ruc. Ac yn|y maen hỽnnỽ yd yscriuenỽ+
yt gỽeithredoed meuruc ỽrth gadỽ cof
A  gỽedy ỻad rodri y rodes [ byth.
Meuruc ran o|r alban y|r bobyl or+

86

chyuygedic a|dathoedynt gyt a ro+
dri y bresỽylaỽ yndi. a|r wlat a rodes ef
udunt hỽy a|elỽit katneis. a|r wlat hon+
no diffeith oed heb neb yn y chyuanhedu
a gỽedy nat oed wraged udunt Sef
a|ỽnaethant erchi y|r brytanyeit eu mer+
chet ac eu karesseu yn|wraged vdunt.
ac eu nackau a|ỽnaethpỽyt udunt. ka+
nyt oed deilỽg gantunt rodi eu merchet nac
eu karesseu udunt. Sef a|ỽnaethant ỽyn+
teu mynet hyt yn iỽerdon. ac odyno
dỽyn gỽraged udunt. ac o|r rei hynny
kynudu plant ac etiuedyon ac amylhau
pobyl. a|r bobyl honno yỽ y gỽydyl
fichti. A ỻyma megys y doethant ac
y kynhỽyssỽyt yn gyntaf yn yr ynys
honn. ac yr hynny hyt hediỽ y maent
yn|ormes heb uynet o·dyma. a chyn
nyt arueitheis. i. draethu o|r gỽyr hyn+
ny nac o|r yscottyeit y|rei heuyt a dech+
reussant kynudu eu kenedyl o|r rei
hynny ac o|r gỽydyl. y peideis a|hynny
ac ymhoelut y draethu o|m defnyd vy
A  gỽedy tagnefedu o ve +[ hun.
uruc yr hoỻ ynys o|r mor y gilyd
Dechreu karu gỽyr rufein a|oruc
a geỻỽg eu|teyrnget udunt. ac o ag+
reiff a|dysc y dat kadarnhau y kyfrei+
theu a ỻunyaethu pob peth yn adfỽyn
ar hyt y deyrnas.  ~ ~ ~  
A  gỽedy eil·enỽi o veuruc a rydec
y vuched y doeth coel y vab ynteu
yn vrenhin yn y ol. a|r gỽas hỽn+
nỽ yn rufein y magyssit. ac eu moes
ac eu deuodeu a|dysgassei. ac ỽrth hynny
yd|oed ynteu yn rỽymedic o garyat
ỽrthunt ỽynteu. ac yn|talu eu teyrng+
et udunt heb y waravun. kanys yr
hoỻ uyt a|ỽelei yn darystygedic udunt
yn yr amser hỽnnỽ. ac ar uyrder ny
bu yn vrenhin yn ynys prydein a enry*+
dei dylyedogyon y deyrnas yn weỻ
no choel. nac a|e katỽei yn dagneuedu+
ssach. ac un mab a anet y goel. Sef
oed y enỽ ỻes. a gỽedy marỽ coel y  ̷
doeth ỻes y uab yn urenhin. a hoỻ weith+