Breudwd Rhyddiaith Gymraeg 1300-1425
English

Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 231v

Meddyginiaethau

231v

930

y am hynny. Brath ysgyueint hagen
trydyd kyueilorn medic yỽ. kany dichaỽn
medic dodi teruyn arnaỽ. namyn aros
ewyỻys duỽ. Trydyd y ỻysseu gynneu
y gỽneir medyglyn y|r neb y bo ysgyue+
int gornỽydaỽc arnaỽ. y eỻwng a|e
gynnal a|dyly mal brath ysgyueint.
yn|y ardymhor. ac ympenn un vlỽydyn
ar|dec mynychaf yỽ marỽ o·honaỽ.
Pedeir teirthon yssyd. ac a|hanyỽ y
boned o|r haf. Nyt amgen teirthon uut.
a theirthon gryt. a bratgyfaruot. a|r tỽ+
ymyn. a|r pymhet teirton yỽ gỽaỻ|tỽy+
myn. ac o|r|penn panyỽ honno. Teirthon
uut. o gyuot a ỻynn a ỻosgeu y gỽaredir.
ỻyma y bonhed hi. o uagu gỽlybỽr gỽydyn
gormod yn|y gyỻa. ac o|hynny kassau bỽ+
yt o·honaỽ. a|e dinerthu y|r haf. Y gannw+
reid lỽyt. a|r weidryd. a|r echỽreid. a|r uil+
ffỽth. a|r kywarch. a|r caỽl coch. a|r turch.
a|r seith lyssewyn yssyd yg kyueir pob un
o|r rei hynny. Pỽy bynnac ac eu kaffei y+
gyt ny bydei hir nychdaỽt arnaỽ o vrath
ysgyueint o|r a|elei y|vyỽ. a ỻyma y ỻyssev
hynny. y iewyd. y tryỽ. y greulys uen+
digeit y greulys war. y ganwreid benn+
goch. ac yscaỽl crist. a|r henỻydan. a|r
bennlas. a|r bybyr·ỻys. a|ỻygat y gad y
dyd. a|r benngalet. a gỽreid y dynat coch.
a|r grygyon. a|r erinỻis. a rysswyd. a
dannaỽc san|ffret. a gỽreid yr erwein.
a|r gruc a|r uabcoỻ. a|r vtrot. a deil. y
bywi. a|r trydon. a|r wermot. a|r wenen+
ỻys uan. a|r kyngaỽ man. a|r ganewein
y·gyt ac ỽynt. Rac teirthon gryt. kym+
ryt deint y|ỻeỽ. a mỽc y dayar. ac eu|tara+
ỽ ar|dỽfyr y bore. a|e yuet yn gyntaf.
Ac ymronn hanner dyd kymryt y w+
ermot ac eu taraỽ ar dỽfyr a|e yuet.
hyt ympenn dec|pryt. a|e vỽyglaỽ kynn
y yuet. a chymryt bara pynnyỽl gỽe+

931

nith. neu uara keirch. a meid geiuyr. a
chic kywran*. a iỽt gỽeiscon. trỽy dỽfyr. a
pheidyaỽ a|ỻaeth. ac a|ỻaeth·uỽyt araỻ. Ac
o·ny|pheit y cryt yna. y dodi y myỽn enneint
yr aỽr y del y cryt idaỽ. a rodi kyuot idaỽ yn
yr enneint herỽyd y nerth. Goreu triỻyn
y torri gỽres. ỻynn aualeu. a meid geiuyr.
a|dỽfyr ffynnaỽn. Medeginyaeth araỻ rac
teirthon gryt. kymryt y ganwreid lỽyt. a|r
greulys uaỽr. a|r greulys uendigeit. a|r
gannwreid benngoch. a|r diwythyl. a|r ieutaỽt.
a riscyl yr ysgaỽ. a|r hokys. ac eu berỽi y·gyt
y myỽn crochan. neu gaỻaỽr yn|oreu y gaỻer.
Ac odyna kymryt y dỽfyr a|r|ỻysseu. ac eu dodi
yn|yr|enneint. ỻyma y ryỽ uedyglyn yssyd da
rac hynny. kymryt y misyc a|r|gannwreid ry+
degaỽc. neu ysgaỽ o|r keffir. ac ony cheffir.
Jarderỽ. a berỽi y deu lysseỽyn hynny yn|da.
Ac odyna kymry* yr hockys. a|r ffenigyl. a|r
diwythyl. a|r ieutaỽt. a|r glessyn. a godeil y
bywi. ac eu|hyssigaỽ yn|oreu y gaỻer. ac eu
dodi ar y tan ygyt. a|r deu lysseu gynneu ac
eu|berỽi yn|da. Ac odyna kymryt y riscyl a
uyd yn|y dayar o|r ysgaỽ. a|e grauu a|e olchi yn
da. a|e yssigaỽ y myỽn morter yn|degyn. ac
odyna kymryt y ỻynn|hỽnnỽ y ar y ỻysseu
gynneu. a|tharaỽ y risc ar y risc hỽnnỽ ar y
ỻynn hỽnnỽ. rỽng dỽy dỽylaỽ yn|dengynn.
a|e dodi ar|darwed y myỽn ỻestyr y surho. a|e
vragodi a meid geiuyr. neu ueid gỽarthec.
ac yuet fioleit da tra|barhao bop bore oho+
naỽ. Ac odyna kymryt ychydic o uel of. neu
aual. neu trygyon. y dỽyn blas o|e eneu.
gỽedy diaỽt. a|r|ỻynn hỽnnỽ yssyd da y
bop dyn o|r a|uynno rydhau y gnaỽt. Deu
ryỽ letywigỽst yssyd. ỻetewigỽst wleb. a
ỻedewigỽst boeth o wres yr haf pan|hanyỽ.
ỻedewigỽst wlep o wlybỽr yr haf pan|hanyỽ.
a|sef agỽed y daỽ. pedeir gỽythen a|daỽ o|r
a|uu yr kyfeisted. ac ual hynn y gỽaredir. rỽy  ̷+
maỽ y teir o·honunt a|th tan. a|gadu y pedwared