Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 238r
Meddyginiaethau, Llythyr Aristotlys at Alecsander: Rheolau Iechyd
238r
956
a phybyr a mel. ac yuet beunyd hyt ympenn
y naỽ nieu. ac ỽynt a gyuannant oỻ yn un ỻe.
Y wneuthur eli ỻygeit. kymer sud. a sud gỽreid
y fenigyl. a sud y celidonia. a ỻysseu y wennol.
a|blonec hỽch a mel. ac ychydic o|win egyr. a
gỽaet ỻassỽen. a bystyl keilaỽc. a|e dodi y my+
ỽn ỻestyr efuyd yny ulodeuho. ac ef a|ỽnaeth
y kyfryỽ hỽnnỽ dynyon wedy coỻi y|drem y ga+
G *wybydet baỽp na eỻir keissaỽ dim onyt [ ffel.
drỽy nerth. nyt oes nerth ony byd iechyt. nyt oes
Jechyt ony byd kymhedrolder yn|yr annyan. ny byd
kymhedrolder yn|yr annyan ony byd kymhedraỽl y|gỽres
yn|yr|aelodeu. Duỽ a|ossodes ketwiraeth ar y mod y kat+
wei dyn y yechyt. ac a|e dangosses y|r philoffwyr* y wa+
sanaethwyr e|hun. ac y|r proffỽydi y dewisswyr. Y rei
yssyd gyflaỽn o|r yspryt glan. a|duỽ a|e hurdaỽd ỽynt
o|r|geluydyt honno. y ỻadinwyr. a gỽyr pers. a|r gro+
ecwyr. Yr|hynn a|dewissom ni a|garỽn. Yr hynn a
geissom a uedylyỽn am·danaỽ. ac am|hynny gỽyby+
det baỽb y duỽ rodi gỽybodolyaeth y wyr groec yn ra+
goraỽl y|adnabot pob keluydyt ac annyan pob peth
yn ragor ar y kenedloed ereiỻ. y mod y keidỽ dyn y iech+
yt. Y philoffwyr* a|r gỽyr doethon a|racwelsant ry w+
neuthur dyn o bedwar defnyd. a|phob un onadunt yn
ỽrthỽyneb y gilyd. yr hỽnn y mae reit idaỽ vỽyt a di+
aỽt bop amser. ac o·ny|s keiff ffaelu a wna. O|r kym+
mer dyn ormod neu ry uychan o|vwyt neu o|lynn.
gỽanhau a|wna y|gorff a|syrthyaỽ y myỽn cleuyt.
a heuyt myỽn ỻawer o|betheu gỽrthỽynebus. O|r|kym+
er ynteu vwyt a ỻynn yn gymhedraỽl. cryfhau a|wna
y|gorf. a|chadỽ y iechyt heuyt. Y philosoffwyr a dyw+
edant pỽy bynnac a vỽyttao neu a|yvo mỽy noc
a|dylyo. neu lei. neu a|gysco mỽy neu lei. neu
a|lauuryo mỽy neu lei. neu a orffowysso mỽy nev
lei. myỽn pryt·uerthrỽyd. neu myỽn caledi yd ymro+
do yn ormod. neu y|r neb a|aruero o|eỻỽng gỽaet pei+
dyaỽ o·honaỽ. heb petruster ny dieinc yn digleuyt.
O|r petheu hynn y traethỽn ni ar uyrder. ac am|y
peth a uo goreu y|r defnydyeu ˄hynn. Gỽyr doethon a|dyw+
edassant. pỽy bynnac a ymgattwo rac yuet neu
957
yuet gormod. ac a gymero kymedrolder o vỽyt a
ỻynn. megys y kannattao y annyan. hỽnnỽ a geif
iechyt. a dydyeu hirion. sef yỽ hynny hir uuched. ny
dywaỽt philosofwyr eiryoet dim amgen. Chỽant
a|charyat ac erbynnyeit urdas bydaỽl. Y rei hynn
yssyd yn nerthu. ac yn kanhorthwyo yr hoedyl o|r gỽne+
ir drỽy gymedrolder. Ac o achaỽs hynny pỽy bynnac
a uo chwannaỽc y vywyt ac y parhau. keisset y
peth a|uo parhaus. a|r hynn a gattwo y bywyt.
P Wy bynnac a uynno y uywyt. reit yỽ idaỽ ar+
bet y|ewyỻys. ac nyt bỽyta gormod ar benn
gormod. Mi a gigleu y Jpocras gadỽ y vywyt trỽy
yr hỽnn y godeuaỽd ef lawer o|wendit a heneint.
ac yna y|dywedassant y disgyblon ỽrthaỽ. Tydi y
maỽr dysgaỽdyr yn|y doethineb pei bỽyttaut neu
pei hy·uut laỽer. ny bydei y gỽendit yssyd arnat.
Yna yd attebaỽd ipocras. vy meibon i heb ef yd wyf|i
yn bỽyta dogyn ỽrth vot yn vyỽ arnaỽ. ny bydỽn
vyỽ i yr bỽyta bỽyt yn ry|uynych yr parhau hoe+
dyl dyn. Nyt yr bỽytta y mae reitaf keisaỽ. parhau
kanys ỻawer a|weleis i yn meirỽ o vỽyta yn ry vy+
nych. Arbet yr ewyỻys ar glythineb. a bỽyta yn
araf. y rei|hynn a uydynt hirhoedlaỽc. ac ual
hynn y geỻir y broui. Gỽyr yr auia y rei yssyd
myỽn mynyded. a choetyd diffeith y rei hynny
a uydant hwya y hoedel. a hynny a|wna arbet
gormodyon bỽyteu a|ỻynn. Y myỽn deu vod y
mae kadỽ iechyt. Nyt amgen. y kyntaf yỽ. aruer
o|r bỽydeu a vo kymhedraỽl y oedran ac y annyan.
Sef yỽ hynny. arbet ohonaỽ o|r kyffylyp vỽydeu a
ỻynn ac y magyssit ar·nadunt. Yr eil yỽ ymdyw+
aỻt o|r petheu a|gynhuỻaỽd yn|y gyỻa fford y penn
uchaf idaỽ. Heuyt gỽybydet paỽb mae kyrff
y dynyon yssyd yn erbyn y bỽydeu a|r|ỻynn. a bot
paỽb o·nadunt hayach yn afiachus. Heuyt
ỻygredic ynt y kyrf o dragỽres. yr hỽnn yssyd
yn|sychu yr annyan. yr hỽnn yssyd yn meyth+
rin y korf. Heuyt ỻygredic ynt y kyrf gan dra+
gỽres yr heul. yr hỽnn yssyd yn sychu yr anyan.
ac yn|enwedic corfforoed yr aniueileit. Y rei yd ym+
The text Llythyr Aristotlys at Alecsander: Rheolau Iechyd starts on Column 956 line 9.
| « p 237v | p 238v » |