Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 238v
Llythyr Aristotlys at Alecsander: Rheolau Iechyd
238v
958
borthir arnadunt. Pann vo y korf yn wressaỽc. bỽydev
kedyrn a berthynant idaỽ. kanys haỽd vyd eu treulav.
Pann uo y korf yn vreisc ac yn sych. bỽydeu bonhedic
a|berthynant idaỽ. a bỽydeu ir. kanys y rei hynny
a|dreula ef yn haỽd. Yn|y mod hyspyssa y|digaỽn
dyn kynnal y iechyt. ac aruer o vỽydeu a ỻynn a
uont gymhedraỽl o|e annyan. hynn a|brouet. O|r byd
dyn a chorf gỽressaỽc y annyan idaỽ. bỽydeu gỽ+
ressaỽc a|berth·ynant idaỽ. O|r byd corff oeruelaỽc
bỽydeu oeruelaỽc a berthynant idaỽ. Heuyt y
gorf gỽlyboraỽc neu gorf sych|y|annyan. bỽydeu oer+
uelaỽc a wahardir. Kyỻa gỽressaỽc bỽydeu ke+
dyrn a|vyd goreu idaỽ. kanys y|kyffelyb gyỻa
hỽnnỽ a gyffelybir y tan a losco ysgyryon breisc+
yon. Kyỻa oeruelaỽc bỽydeu gỽann a uyd goreu
idaỽ. kanys y kyffelyb hỽnnỽ a gyffelybir y tan
yn ỻosgi gỽeỻt. Arỽydon kyỻa iach ynt. bot
y corf yn escut. a bot yn eglur y deaỻ. a mynych chỽ+
ennychu bỽyt. arwydon kyỻa af·iachus ynt.
trymder corf. an·orbeidrỽyd ymdeimlaỽ ac ef.
diogi yn|y weithretoed. hỽyd yn|y wyneb. dileu
gen yn uynych. a golỽc ymatlaes. a brytheiryaỽ
yn vynych. A|phan glywer hynny yn chwerỽ. kanys
hynny a uac gỽynnoed yn|y kyỻa. y rei a|dardant
drỽy y korf ar y aelodeu ac a|barant gassau bỽyt.
P an gyuottych o|th wely. rottya dogyn.
o·dyna ym·ystyn dy aelodeu trỽy grynoi dy
benn a|th vynỽgyl. hynny a gadarnhaa y corf.
a chrynoat y penn a|wna redec yr anyan o|r kyỻa
y|r|penn. ac o|r penn pan gysgych y syrth y|r corf dra+
chefyn. Yr haf ymenneina myỽn dỽfyr oer.
hynny a|gynneil gỽres yn|y penn. ac o|hynny y
megir chỽant bỽyt. Gỽedy hynny. gỽisc diỻat
tec ymdanat. kanys medỽl dyn a|lawenhaa my+
ỽn petheu tec. a|r gallon a|dyrcheif. Gỽedy hynny
sych dy danned a risc y coỻ sychyon. kanys gloeỽ+
ach vydant o|hynny. ac eglurach vyd dy ymadra+
ỽd. a|pherach vyd yr anadyl. Heuyt saf weitheu
myỽn amseroed. kanys ỻes maỽr a|ỽna. ac a+
gori a|ỽna y|greadur. a breisgau a|ỽna|r mynỽgyl.
tecach uyd ỻiỽ yr|wyneb. a breisgau a|ỽna|r breichev.
959
a|gỽeỻau yr olỽc. a rỽystraỽ arnat lỽydyaỽ. a chadarn+
hau y|gof. Ymdidan a|chytgerdet ac ỽynt ual yd arue*+
ist o vỽyta. ac o yuet. yn gymhedraỽl gỽna. a|ỻauurya
dogyn o|gerdet neu o varchogaeth. kanys hynny a
nertha y corf. ac a dinustyr gỽynnoed o vyỽn y|r
kyỻa. ac escudach vyd dyn a chryfach. a gỽressogach.
vyd y gyỻa. a thynerach vyd y gieu. Pan|gyme+
rych vỽyt. kymer y bỽyt mỽyhaf a gerych o|e keffy.
ac yn enwedic bara sur. ac o|r|bỽytey vw·ydeu gỽann
haỽs uyd y|r kyỻa y dreiclaỽ. Dyeithyr o|r bỽytey
deu ryỽ vỽyt. bỽyt gỽann. a bỽyt kadarn. bỽyta y
bỽyt kadarn yn gyntaf. kanys gỽressogach yỽ
gỽaelaỽt y kyỻa. no|e warthaf. kanys nes yỽ y|r avi.
yr|hỽnn y keiff y wres o·honaỽ. Pan vỽyteych. na vỽyta
dy hoỻ awyd. gat beth o chỽant y bỽyt arnat. Nac
yf dỽfyr gyt a|th vỽyt kanys oeri a|ỽna y|kyỻa. a
rỽystraỽ arnaỽ dreulaỽ y bỽyt. a|diffodi y gỽres. ac o
goruyd arnat yuet dỽfyr. yf ychydic. a hynny o|r
dỽfyr oera a|geffych. Pan darffo it vỽyta. kerda was+
dattir plyd. Pan vynnych gyscu. na|chỽsc ormod. gor+
ffowys aỽr ar yr ystlys deheu. ac odyna tro ar yr ystlys
asseu. a chỽpla dy hun. O|r klyỽy dolur y|th gyỻa a
thrymder. dot lawer o|diỻat ymdanat y dỽyn gỽres
y|r kyỻa. ac yf dỽfyr tỽym. a hynny a beir it chỽydu
yr af·iachuster a uo y|th gyỻa. Rodyaỽ ỻawer kynn
bỽyt a|wresoca y kyỻa. Rodyaỽ ỻaỽer wedy bỽyt a|ỽ+
aetha y kyỻa. kanys heb dreulaỽ o|d|ỻauur y syrth
y waelaỽt y kyỻa. ac yna y mac ỻawer o gleuydyeu.
Kysgu kynn bỽyt a wna dyn yn gul; kysgu wedy bỽyt
a|wna dyn yn vreisc. Y nos a uyd oerach no|r|dyd. Ac
o|r|achaỽs hỽnnỽ kynt y|treula y kyỻa hyt nos.
no hyt dyd. kanys bo oera vo y|tywyd. gorev y treula
y kyỻa. kanys y gỽres a syrth o|r aelodeu y|gylch y
kyỻa. Ot aruer dyn o vỽyta dwyweith yn|y|dyd. ac
ny bỽytao namyn vn weith hynny a|waetha y|kyỻa.
Ot aruery o|vỽyta vn weith yn|y|dyd. ac odyna dỽy+
weith. hynny a|waetha y kyỻa. O|r bỽytey myỽn
vn amser yn|y dyd. a symut hynny y amser araỻ.
hynny a|argyweda y|r kyỻa. Dyeithyr o|r daỽ
anghen megys y bo reit y symut. aruer bop ychydic.
Heuyt na vỽyta yny darfo y|r kyỻa wackau. a
| « p 238r | p 239r » |