Rhydychen, Llsgr. Coleg yr Iesu 111 (Llyfr Coch Hergest) – tudalen 247v
Delw'r Byd
247v
994
yr awedyr. na chymysc a dỽfyr y moroed. na+
myn ỻithraỽ o|r dỽfyr yscaỽn ar wairthaf y
trỽm. ac ymchoelut yna y eu fford dirgel. Ac
ỽrth lithraỽ y dỽfyr croeỽ ar warthaf yr haỻt.
ỽrth hynny y mae melyssach y dỽfyr uchaf
no|r weilgi yn|y gỽaelaỽt. O|r dỽfyr y traethas+
sam. weithon y traethỽn o|r awyr. ~ ~ ~ ~ ~
A wyr yỽ pob peth o|r a|weler hyt y ỻeu+
at. ac o hỽnnỽ y|keiff paỽp y anadyl.
ac ỽrth y|uot yn|wlyp yd ehetta yr adar yndaỽ
megys y nouya y|pyscaỽt yn|y mor yd ehet+
ta yr adar yn anyanaỽl yn|yr awyr gỽlyb
hỽnnỽ. Yn|hỽnnỽ y|mae dieuyl. ac eu poen+
eu arnunt yn aros dydbraỽt. ac o|hỽnnỽ y
kymerant torfforoed. pan|ymdangossont
y|dynyon. ac o|hỽnnỽ y genir y gỽynnoed.
Nyt oes o|r|gỽynt amgen noc awyr kyffroe+
dic. a|chwythyat awyr. ac a|rennir yn|deu+
deng gỽynt. ac enỽ priaỽt yssyd ar bop un o+
nadunt. ac o hynny y mae pedwar prifwynt.
Kyntaf o·nadunt yỽ septemtrio a|wna oeruel
ac wybenneu*. Deheuwynt hỽnnỽ arcais.
hỽnnỽ a|wna eiry a|chenỻysc. Y gogledwynt
yỽ boreas. hỽnnỽ a geula yr wybyr. Eil prif
wynt. Subsolanus. gwynt y dỽyrein. ar+
dymheredic yỽ hỽnnỽ. Deheuwynt hỽnnỽ
yỽ uultevrnus. pob peth a|sycha. a|r gỽynt
o|r|tu asseu idaỽ ac a|uac wybyr. Trydyd
prifwynt yỽ aỽster. ac a|elwir nothus.
hỽnnỽ a|uac gỽlybỽr a|ỻuch. ac a|wna ỻaỽ+
er o tymhestleu. ac ar y|deheu y mae aeỽro+
aỽster gỽressaỽc yỽ. euro ynteu gỽynt ar+
dymher˄us yỽ. Gỽynneu aỽster mỽyhaỽyhaf*
yỽ eu tymhestyl yn|y mor. kanys o issel y
chwythant. Pedweryd prif wynt yỽ.
Zepherus. hỽnnỽ a uac gỽlith a blodeu.
Y deheu yỽ affricus. hỽnnỽ a|uac tara+
neu a thymhesteu y asseu yỽ chorus.
yn|y dỽyrein. y mae* wybyr ac eglurder
yn|yr india. Eithyr y rei hynny y mae
deu wynt ar y weilgi a elwir awra. ac.
995
altanus. Y gỽynne hynny oc eu chỽythyat
a tynnant y dỽfyr y|r awyr. ac yno y rewant
ac y teỽhaant yn wybyr. Yr wybyr a|dywedir
panyỽ ỻogeu kaỽadeu ynt. pan warchaer
y gỽynneu yndunt. Ac odyna ymdaraỽ o+
nadunt y|dianc y|seinant o diruaỽr dỽryf.
ac o|r ymdaraỽ hỽnnỽ yn|yr wybyr y byryant
tan aruthyr. Ac o ymdaraỽ y gỽynt a|r wybyr
y byd y taraneu. a|r tan a dafler o·dyno vyd
y meỻt. neu lucheit. Sef achaỽs yd a trỽy
bop|peth o|r a ymgyuarffo ac ef. am y uot yn
ỻymach noc an|tan ni. a chedernit y kymeỻ
a|uyd yn|y bỽrỽ. Bỽa envys yn|yr awyr.
o|r heul a|r wybyr y ffuryfheir. Pan war+
chaer paladyr yr heul yn|yr wybren geu.
megys pan|dywynho heul ar lestyr ỻaỽn
o|dỽfyr. y gỽrthỽyneppa yd uch benn y ỻestyr
yn nen y ty ỻiỽ tan o|r nef. ỻiỽ coch o|r dỽfyr.
ỻiỽ gỽyrd o|r awyr. ỻiỽ glas o|r|dayar. Cawat
a disgyn o|r wybyr pan ymgymysco y gỽlith
yn defnydyeu maỽr. val na|s|diodeuo anyan
yr awyr beỻach no hynny. a|r gỽynt weithev
yn|y gymeỻ. a|r heul weitheu ereiỻ yn|y eỻỽng
y ỻithyr y|r dayar. Glaỽ gỽastat erhỽyr hagen
ny elwir yn gaỽat diffỽys. namyn glaỽ. a
chyt dyrchauer ef o dỽfyr y mor. ny byd haỻt
eissoes. kanys wedy y|berwer o|wres yr heul
a|r tan yd|a y haỻted y arnaỽ. val y symut y
dayar blas yr heli. O|r|dafneu glaỽ a rewher
yn dafneu yn|yr aỽyr. yn genỻysc yd|a y rei
hynny. Yr eiry yỽ gỽlybỽr o|r dyfred heb dew+
hau nac ymgynnuỻaỽ. yn defnydyeu. namyn
y ffurufhau o|r reỽ. ac ny dygỽyd hỽnnỽ yn|y
mor dỽfyn. Gỽlith a dygỽyd o|r awyr pan or+
thrymer o|r dyfred o echtywynnedigrỽyd yr
heul a|r ỻeuat y deiuyn. ac os tyfu a|ỽna oer+
uel y nos. ac ymchoelut y gỽlith yn|laỽ y
gỽynha y gỽlith yn|ỻỽytreỽ. Nywl yỽ pan
tynner gỽlybỽr anyanaỽl o|r dayar y|r aỽyr.
neu a uyrryer o|r awyr y|r dayar. mỽc hỽnnỽ
a ywyn o|r dỽfyr. Pob ryỽ gorff yssyd o|r pe+
| « p 247r | p 248r » |